Bệnh hoang tưởng tự cao: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Bệnh hoang tưởng tự cao là gì?

Hoang tưởng tự cao (Grandiose delusion) là tình trạng một người luôn có niềm tin khác thường và sai lệch về bản thân. Nổi bật nhất chính là việc họ thường cho rằng bản thân là người vĩ đại, hoàn mỹ và nổi tiếng. Đồng thời, họ cũng luôn đề cao vai trò của bản thân trong các mối quan hệ xã hội.

Người mắc bệnh hoang tưởng tự cao nghĩ rằng bản thân có thể làm nhiều điều mà người bình thường không làm được, điều này được họ xem là tài năng vượt bậc hay phép thần thông. Các nhà nghiên cứu còn chỉ ra một số trường hợp bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng ảo giác, chẳng hạn như cuồng tín hoặc lo sợ chèn ép.

Tìm hiểu thêm: Chi phí khám tâm lý 2024 mới nhất. Cập nhật ngay!

Các dạng bệnh hoang tưởng tự cao thường thấy

Thực tế, bệnh hoang tưởng tự cao biểu hiện dưới rất nhiều dạng, bao gồm:

• Tin rằng mình sở hữu khả năng đặc biệt: Người bệnh hoang tưởng tự cao tin rằng họ có tài năng hoặc năng lực phi thường mà không ai biết đến, chẳng hạn như khả năng du hành thời gian, đọc được suy nghĩ của người khác,...
• Tin rằng mình là người nổi tiếng hoặc có vai trò quan trọng trong xã hội: Người mắc hoang tưởng tự cao thường có niềm tin mãnh liệt mình là một nhân vật nổi tiếng hoặc có ảnh hưởng lớn trong cộng đồng.
• Tin rằng họ có sự kết nối bí mật: Người bệnh cho rằng mình có một vai trò quan trọng hoặc mối quan hệ đặc biệt với ai đó hoặc một sự kiện quan trọng mà người khác không biết.
• Niềm tin liên quan đến tôn giáo: Người bệnh có thể tin rằng bản thân mình là một lãnh đạo tôn giáo, cũng như có một mối liên kết đặc biệt với các thế lực tôn giáo.

Nguyên nhân gây ra bệnh hoang tưởng tự cao

Ước tính có khoảng 10% dân số có các biểu hiện của bệnh hoang tưởng tự cao, nhưng chúng thường không xuất hiện riêng lẻ mà có liên quan mật thiết đến các bệnh lý tâm thần hoặc tổn thương não.

Tâm thần phân liệt

Tâm thần phân liệt là một dạng rối loạn tâm thần đặc trưng bởi các hiện tượng ảo giác và gặp khó khăn trong việc phân biệt giữa tưởng tượng và thực tế. Trong đó, hoang tưởng tự cao chiếm phần lớn trong các triệu chứng của tâm thần phân liệt và đặc biệt thường gặp ở những người có lòng tự trọng cao. Tuy nhiên, trường hợp người có lòng tự trọng thấp và bị trầm cảm nặng lại xuất hiện chứng hoang tưởng bị ngược đãi.

Rối loạn hoang tưởng

Đây cũng là một dạng rối loạn mà có các triệu chứng của bệnh hoang tưởng tự cao. Tuy nhiên, chúng sẽ không đi kèm với ảo giác giống như tâm thần phân liệt.

Rối loạn lưỡng cực

Khoảng hơn ⅔ người bị rối loạn lưỡng cực có biểu hiện của hoang tưởng tự cao. Các biểu hiện xuất hiện chủ yếu ở giai đoạn hưng cảm. Lúc này, người bệnh còn có thể có thêm các triệu chứng như hưng phấn quá đà, khó ngủ, mất kiểm soát hành vi,....

Rối loạn nhân cách ái kỷ

Những người mắc hội chứng rối loạn nhân cách ái kỷ thường có niềm tin thái quá về tầm quan trọng của bản thân, họ tin rằng mình là người đặc biệt, độc nhất và thiếu sự đồng cảm với người khác. Đây được xem là một trong những biểu hiện đặc trưng của bệnh hoang tưởng tự cao.

Sa sút trí tuệ

Chứng sa sút trí tuệ có khả năng làm suy giảm nhận thức của người bệnh. Do đó, nếu bệnh tiến triển nặng, bệnh nhân sẽ xuất hiện các biểu hiện của bệnh hoang tưởng về bản thân.

Chấn thương não

Các chấn thương não do trải qua tai nạn, đột quỵ, u não,... có thể dẫn đến việc người bệnh bị ảo tưởng, ảo giác hoặc thay đổi tính cách.

Dấu hiệu nhận biết bệnh hoang tưởng tự bao

Các dấu hiệu của bệnh hoang tưởng tự cao thường dễ nhận biết hơn các chứng rối loạn hoang tưởng khác. Cụ thể như sau:

• Có suy nghĩ không bình thường, trái ngược với số đông.
• Mất khả năng tiếp nhận thông tin đa chiều, luôn có niềm tin tuyệt đối và suy nghĩ một chiều về vấn đề nào đó.
• Gặp khó khăn trong việc hoà nhập và kết nối với mọi người xung quanh.
• Tỏ thái độ giận giữ thái quá khi không được người khác đồng tình.
• Luôn cố gắng chứng minh, thuyết phục người khác tin vào điều mà mình hoang tưởng.
• Hưng phấn thái quá, nói nhiều, nhanh và mất kiểm soát trong khi không chú ý đến mọi người xung quanh.

Không phải tất cả bệnh nhân hoang tưởng tự cao đều trải qua những dấu hiệu trên. Tuy nhiên, khi bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, các triệu chứng cũng có thể trở nên nặng nề và cực đoan hơn. Điều này không chỉ tác động đến cuộc sống của bản thân họ mà còn ảnh hưởng đến những người xung quanh, thậm chí là dẫn đến những hành vi quá khích và gây nguy hiểm đến tính mạng của mọi người.

Cách điều trị bệnh hoang tưởng tự cao

Do đặc trưng ảo tưởng về bản thân, người bệnh hoang tưởng tự cao khó có thể tiếp nhận điều trị từ bác sĩ. Tuy nhiên, thuốc và tâm trị liệu là những phương pháp hoàn toàn có thể hỗ trợ tốt bệnh này.

Sử dụng thuốc

Một số loại thuốc điều trị rối loạn tâm thần thường có hiệu quả đối với bệnh hoang tưởng tự cao. Ngoài ra, bệnh nhân có thể cần thêm thuốc ổn định cảm xúc. Việc lựa chọn loại thuốc phù hợp sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân và các yếu tố liên quan đến tình trạng bệnh.

Tâm lý trị liệu

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng liệu pháp nhận thức hành vi có hiệu quả tích cực trong việc điều trị căn bệnh này. Bên cạnh đó, liệu pháp nhóm cũng có thể giúp bệnh nhân nhận thức rõ hơn về tình trạng của mình, từ đó cải thiện khả năng xây dựng mối quan hệ tốt hơn với người xung quanh.