Khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên là gì và cách để vượt qua

Khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên là gì?

Khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên thường xảy ra ở người từ 35 - 50 tuổi, là giai đoạn mà con người thường phải đối diện với những thay đổi về thể chất và cảm xúc, gây ra những ảnh hưởng sâu sắc đến nhận thức việc bản thân ngày một già đi, đời sống tình cảm không viên mãn, so sánh thành tựu của bản thân với người khác,....

Theo nghiên cứu, đa số người bị khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên đều có những biến cố lớn trong cuộc sống, chẳng hạn như trải qua chấn thương, ly hôn, thất nghiệp, mất người thân,.... Ngoài ra, khủng hoảng tuổi trung niên đều có thể xuất hiện ở cả nam và nữ.

Dấu hiệu đặc trưng của khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên

Một số dấu hiệu giúp nhận biết người khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên mà bạn cần lưu ý:

• Cảm thấy hối hận sâu sắc về những mục tiêu không hoàn thành được trong quá khứ.
• Dễ bị tự ái hoặc có cảm giác thua kém trước đồng nghiệp, bạn bè và đặc biệt là những người đạt được thành tựu trong công việc và cuộc sống.
• Liên tục tự so sánh bản thân với người khác và cảm thấy mình thất bại.
• Luôn khao khát cảm giác tươi trẻ và muốn được trẻ lại.
• Bối rối, phẫn nộ hoặc bất mãn với cuộc sống hôn nhân, công việc, sức khỏe, tài chính,....
• Tham vọng sửa chữa những sai lầm khi còn trẻ.
• Chất lượng giấc ngủ giảm sút, có thể khó ngủ hoặc mất ngủ.
• Thờ ơ với mọi thứ, dần thu mình với các mối quan hệ xã hội hoặc có xu hướng thay đổi thói quen sống không lành mạnh.
• Không thoả mãn đời sống tình dục.
• Nhìn về tương lai một cách tiêu cực.
• Ám ảnh về sắc đẹp hoặc ngược lại, không chú tâm chăm chút ngoại hình của bản thân.

Hơn nữa, trong thời gian bị khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên, quá trình lão hoá cũng dần rõ ràng hơn. Điều này khiến người bệnh nhận thấy nhiều sự thay đổi về ngoại hình như tăng cân, da chảy xệ, thiếu sức sống, suy giảm sức khỏe thể chất, nếp nhăn,....

Nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên

Thay đổi về thể chất

Mặc dù những thay đổi về thể chất là điều hoàn toàn tự nhiên khi chúng ta già đi, nhưng với một số người thì điều này lại mang lại cảm giác lo lắng và bất an. Cụ thể:

• Phụ nữ trung niên sẽ trải qua giai đoạn mãn kinh, đánh dấu sự kết thúc của khả năng sinh sản. Cùng với đó là hàng loạt các triệu chứng như nóng bừng, đổ mồ hôi đêm, thay đổi tâm trạng, dễ cáu gắt và khó ngủ. Những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn gây ra sự căng thẳng về tinh thần.
• Đàn ông cũng không ngoại lệ. Ở tuổi trung niên, lượng testosterone của nam giới giảm dần, dẫn đến các vấn đề như giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương dương, mệt mỏi, trầm cảm,....

Thay đổi về công việc

Nhiều người nghĩ rằng việc chuyển đổi nghề nghiệp hoặc thăng tiến lên những vị trí cao sẽ mang lại cảm giác thoải mái hơn. Tuy nhiên, thực tế lại không đơn giản như vậy. Cùng với mức lương hấp dẫn và những trách nhiệm mới, bạn sẽ phải đối mặt với áp lực lớn trong công việc. Áp lực này có thể đến từ việc phải đưa ra những quyết định quan trọng, quản lý đội ngũ hoặc là đáp ứng những kỳ vọng từ cấp trên.

Ở một góc độ khác, một số người trung niên lại phải đối mặt với việc không còn nhiều cơ hội thăng tiến, đồng thời sự nhàm chán và lặp đi lặp lại trong công việc có thể khiến họ mất đi động lực. Việc cảm thấy mình đang bị "mắc kẹt" trong một vị trí không còn phù hợp cũng là một nguyên nhân gây ra những khủng hoảng tâm lý.

Gánh nặng tài chính

Việc chuyển đổi nghề nghiệp, mất việc hoặc đối mặt với những thay đổi bất ngờ trên thị trường lao động khiến thu nhập của người trung niên bị giảm sút đáng kể, gây ra áp lực tài chính lớn. Ngoài ra, đôi khi họ còn phải hỗ trợ con cái về kinh tế, khiến tình hình tài chính càng trở nên căng thẳng hơn. Những vấn đề trên được xem là nguyên nhân dẫn đến sự lo lắng, bất an trong giai đoạn tuổi trung niên, đặc biệt là khi người đó đã lên kế hoạch cho một cuộc sống ổn định.

Nghịch cảnh thời thơ ấu

Những trải nghiệm đau buồn trong thời thơ ấu như bạo hành, mất người thân, tai nạn,... đều có thể để lại những vết sẹo tâm lý khó lành. Những vết sẹo này âm thầm tích tụ và trở thành những yếu tố nguy cơ tiềm ẩn, ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của một người khi trưởng thành, đặc biệt là trong giai đoạn trung niên.

Cách vượt qua khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên

Khi rơi vào tình trạng khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên, điều cần làm chính là thay đổi lối sống lành mạnh, khoa học. Cụ thể như sau:

• Uống đủ nước mỗi ngày, tăng cường vận động thể chất bằng cách tập thể dục hoặc chơi thể thao.
• Xây dựng chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, đa dạng thực phẩm.
• Hạn chế chất béo từ thức ăn nhanh hoặc món ăn chế biến sẵn.
• Tâm sự với gia đình, người thân, bạn bè về tình trạng của bản thân để được hỗ trợ kịp thời.
• Viết nhật ký hoặc xây dựng kế hoạch để đạt một mục tiêu nào đó trong thời gian tới.
• Thử sức với những điều mới mẻ, mang tính thử thách để trau dồi thêm kỹ năng, kinh nghiệm và trải nghiệm quý báu.
• Hạn chế tối đa các chất kích thích như thuốc lá, rượu bia,....

Tuy nhiên, nếu tình trạng khủng hoảng tâm lý tuổi trung ngày càng có những triệu chứng trầm trọng, ảnh hưởng đến cuộc sống, công việc, sinh hoạt thường ngày và các mối quan hệ xung quanh, người bệnh nên tìm đến các bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ điều trị, tư vấn tận tình hơn.