10 biểu hiện của áp lực học tập ở con mà phụ huynh nên biết

Áp lực học tập là gì?

Áp lực học tập là tình trạng học sinh, sinh viên phải đối mặt với sức ép về mặt kiến thức, kỹ năng và đánh giá của bản thân để đạt được thành tích cao trong học tập. Áp lực học tập có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả gia đình, bạn bè, giáo viên, nhà trường và cả bản thân.

Thực trạng áp lực học tập hiện nay

Theo một khảo sát mới đây của Tổ chức Giáo dục UNESCO, Việt Nam là một trong những quốc gia có mức độ áp lực học tập cao nhất trên thế giới. Các em học sinh, sinh viên phải học tập từ 8-10 tiếng mỗi ngày để hoàn thành bài tập, học thuật và các hoạt động khác.

Điều này dẫn đến việc nhiều học sinh, sinh viên bị stress, thiếu ngủ và không có thời gian để rèn luyện kỹ năng xã hội hay tận hưởng cuộc sống. Ngoài ra, các em cũng vô tình bỏ qua sự phát triển tâm linh và tinh thần của mình.

Nguyên nhân gây ra áp lực học tập đối với học sinh, sinh viên

Cạnh tranh về thành tích, điểm số

Có thể nói rằng, áp lực học tập bắt nguồn từ nhu cầu cạnh tranh về thành tích và điểm số. Điểm số cao được coi là chìa khóa để đạt được những cơ hội tốt hơn trong tương lai, như được vào được trường đại học danh tiếng, được nhận học bổng hay tìm được một công việc tốt sau này.

Áp lực từ nhà trường và gia đình

Một phần nguyên nhân của áp lực học tập cũng đến từ các yêu cầu quá cao từ phía giáo viên, nhà trường và gia đình. Người lớn thường bắt đầu đặt kỳ vọng vào con em mình ngay từ khi còn bé, yêu cầu các em phải đạt thành tích cao trong học tập để có thể đạt được thành công và đáp ứng mong muốn của gia đình.

Các nhà trường cũng đặt nhiều yêu cầu và áp lực cho học sinh đạt được những thành tích cao, đóng góp vào sự nghiệp giáo dục của trường. Điều này khiến các em học sinh, sinh viên phải đối mặt với sức ép không chỉ từ bản thân mà còn từ những người xung quanh.

Có thể bạn quan tâm:

• Hậu quả của áp lực học tập sẽ như thế nào?
• Chuyên gia chia sẻ Cách giảm áp lực học tập dành cho bạn

Sợ bản thân thua kém người khác

Một nguyên nhân khác của áp lực học tập là nỗi sợ thất bại và thua kém so với những người xung quanh. Các em học sinh, sinh viên thường có xu hướng so sánh bản thân với những người giỏi hơn và cảm thấy tự ti nếu mình không đạt được điểm số cao hoặc đứng đầu lớp.

Thời gian học quá nhiều

Việc học quá nhiều cũng là một nguyên nhân gây ra áp lực học tập. Theo nghiên cứu của Tổ chức Giáo dục UNESCO, học sinh Việt Nam phải học tập trên 8 giờ mỗi ngày, đó là một lượng thời gian vô cùng lớn.

Điều này dẫn đến việc các em phải hy sinh thời gian cho giấc ngủ, ăn uống và các hoạt động khác để hoàn thành các bài tập và học thuật. Một số em còn phải tham gia các lớp học thêm và các khóa học ngoại khác để đạt được thành tích cao hơn.

10 biểu hiện áp lực học tập ở con trẻ

Dưới đây là một số biểu hiện của áp lực học tập thường thấy ở trẻ con:

• Mất ngủ hoặc thay đổi thói quen ngủ: Nếu trẻ em đang bị áp lực học tập, chúng có thể mất ngủ, khó ngủ, mệt mỏi, ngủ không ngon giấc hoặc thay đổi thói quen ngủ. Một số em có thể khó ngủ vào buổi tối hoặc thức dậy sớm hơn bình thường để học hoặc làm bài tập. 

• Lo lắng và căng thẳng: Biểu hiện cảm xúc tiếp theo dễ thấy nhất là các em cảm thấy căng thẳng lo lắng, stress, bất an về kết quả học tập của mình, đặc biệt là trong những kỳ thi quan trọng hoặc khi cần đạt được điểm số cao. Lo lắng kéo dài sẽ khiến các bé xuất hiện cảm xúc tiêu cực, giảm năng suất và không tập trung vào việc học.

• Thay đổi cảm xúc: Áp lực học tập có thể dẫn đến sự thay đổi cảm xúc, như giận dữ, buồn bã, dễ bị tổn thương, ức chế và cảm giác bất lực.

• Thói quen ăn uống không lành mạnh: Trẻ bị bố mẹ áp lực việc học có thể dẫn đến xuất hiện thói quen ăn uống không lành mạnh, như ăn quá nhiều hoặc không ăn gì cả. Một số bạn học sinh có thể cảm thấy chán ăn, ăn không tiêu, đau bụng và suy giảm hệ miễn dịch.

• Hiệu suất học tập giảm: Dấu hiệu tiếp theo là việc giảm hiệu suất học tập, các bạn học sinh có thể trì hoãn việc học bài, học không hiệu quả như trước đây nữa.

• Bị cô độc và cảm thấy bất hạnh: Nếu trẻ em chịu quá nhiều áp lực, chúng sẽ có cảm giác bị cô độc, không có thời gian để thư giãn và tận hưởng cuộc sống. Nhiều em cũng sẽ cảm thấy mình thật bất hạnh và không được hưởng thụ những hoạt động và trải nghiệm đúng với lứa tuổi.

• Giao tiếp xã hội kém: Con bạn có thể sống khép kín, ít nói chuyện với bạn bè và mọi người xung quanh hơn. Nếu việc này xảy ra trong thời gian dài, sau khi trưởng thành chúng có thể sẽ gặp khó khăn trong giao tiếp.

• Thay đổi thái độ và hành vi: Áp lực học tập có thể dẫn đến thay đổi thái độ và hành vi của các em. Chúng có thể trở nên tức giận, thô lỗ hoặc hành động theo cách không phù hợp khi phải đối mặt với áp lực học tập.

• Suy giảm sức khỏe: Một biểu hiện khác mà cha mẹ có thể chưa nghĩ đến chính là suy giảm sức khỏe. Các con khi gặp áp lực sẽ dễ bị bệnh tật và thiếu năng lượng để hoàn thành những công việc khác trong cuộc sống. Các con sẽ thường xuyên đau đầu, đau bụng, hay ốm vặt,..

• Thiếu sự tự tin: Áp lực học tập có thể dẫn đến suy giảm tự tin, khiến các con không tin tưởng vào khả năng của mình và cảm thấy mình học chưa đủ tốt để đạt được kết quả cao như bố mẹ mong đợi.

Vì vậy, cần phải đối phó với áp lực học tập bằng cách thiết lập một lộ trình học tập hợp lý, có kế hoạch học tập hợp lý, tập trung vào năng lực của bản thân và không quá khắt khe với bản thân. Học sinh cũng nên thường xuyên tập thể dục, có chế độ dinh dưỡng tốt và giữ vững sự cân bằng giữa học tập và cuộc sống để tránh những tác động tiêu cực của áp lực học tập.

>> Xem thêm: Giá tư vấn tâm lý học đường online là bao nhiêu?

Hậu quả của áp lực học tập kéo dài

Nếu áp lực học tập không được xử lý kịp thời và kéo dài trong thời gian dài, nó có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho học sinh, sinh viên, bao gồm:

Áp lực học tập khiến sức khỏe bị giảm sút

Áp lực học tập khiến học sinh, sinh viên cảm thấy stress, mất ngủ, thiếu dinh dưỡng và không có thời gian để rèn luyện sức khỏe. Điều này dẫn đến việc sức khỏe của các em bị suy giảm và có nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến stress như trầm cảm, lo âu, rối loạn ăn uống,...

Xuất hiện các hành vi chống đối

Áp lực học tập cũng có thể gây ra các hành vi chống đối như nghỉ học, bỏ cuộc hoặc lạm dụng chất kích thích. Các em có thể cảm thấy mệt mỏi và không muốn tiếp tục học tập, điều này khiến cho quá trình học tập trở nên khó khăn hơn.

Tác động đến các mối quan hệ

Áp lực học tập cũng có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội của học sinh, sinh viên. Các em có thể cảm thấy căng thẳng và không thoải mái trong các mối quan hệ xã hội và không có thời gian để phát triển các kỹ năng xã hội. Điều này dẫn đến việc các em trở nên cô đơn và xa lánh bạn bè, gia đình.

Áp lực học tập khiến trẻ không có tuổi thơ

Áp lực học tập kéo dài cũng ảnh hưởng đến quá trình phát triển tâm lý và kinh nghiệm của các em. Các em không có thời gian để trải nghiệm cuộc sống và không có dịp khám phá thế giới xung quanh mình. Điều này khiến cho các em không có một ký ức đẹp về tuổi thơ.

Gia tăng nguy cơ mắc bệnh tâm lý

Nếu áp lực học tập kéo dài trong thời gian dài, nó có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe tâm lý như lo âu, trầm cảm, rối loạn ăn uống,... Nhiều em học sinh, sinh viên đã phải chịu đựng áp lực quá lớn và không biết cách xử lý, khiến cho họ trở nên suy sụp và mất đi niềm tin vào bản thân.

Lời khuyên cho những người đang bị áp lực học tập

Nếu bạn đang phải đối mặt với áp lực học tập, hãy nhớ rằng không có gì quan trọng hơn sức khỏe và hạnh phúc của bạn. Đừng lo lắng về việc so sánh với người khác hay để những áp lực trở thành gánh nặng quá lớn trong cuộc sống của bạn.

Hãy cố gắng giải tỏa stress bằng cách tham gia các hoạt động thể chất, tìm kiếm niềm vui từ các hoạt động yêu thích và tìm hiểu về các kỹ năng xã hội. Nếu bạn cảm thấy quá áp lực, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia tâm lý hoặc các giáo viên, bạn bè tin cậy.