Top 12+ mô hình quản lý dự án hàng đầu, hiệu quả nhất 2024

12 mô hình quản lý dự án hàng đầu

Nếu bạn đang làm công việc liên quan đến quản lý dự án, bạn cần có kiến thức chuyên môn về các mô hình quản lý dự án. Dưới đây là tổng quan nhanh về 12 mô hình được sử dụng phổ biến rộng rãi trên toàn thế giới.

Mô hình Waterfall

Mô hình thác nước (Waterfall) có thể là phương pháp đơn giản và truyền thống nhất trong tất cả các mô hình quản lý dự án trong list này. Cái tên này rất phù hợp với bản chất của nó vì phương pháp thác nước là một quá trình mà trong đó các giai đoạn của dự án “đi xuống”. Có nghĩa là mô hình thác nước yêu cầu bạn chỉ chuyển từ giai đoạn dự án này sang giai đoạn dự án khác sau khi giai đoạn đó đã được hoàn thành thành công.

Khi nào nên sử dụng: Phương pháp thác nước rất phù hợp cho các dự án sản xuất và xây dựng, những dự án có cấu trúc cao và khi việc thay đổi hay điều chỉnh sau khi dự án đã hoàn thành là quá tốn kém. Phương pháp thác nước sử dụng biểu đồ Gantt để lập kế hoạch và lên lịch trình.

Mô hình Agile

Quản lý dự án linh hoạt bằng mô hình Agile là một cách tiếp cận phát triển và hợp tác để tự tổ chức giữa các nhóm. Khi áp dụng phương pháp linh hoạt, việc lập kế hoạch dự án và quản lý công việc là thích ứng, tiến hóa trong quá trình phát triển, tìm kiếm việc giao hàng sớm và luôn sẵn lòng thay đổi nếu điều đó dẫn đến việc cải thiện quy trình. Nó nhanh chóng và linh hoạt, không giống như quản lý dự án theo mô hình thác nước.

Mô hình Agile cung cấp cho project teams một cách làm việc và cộng tác rất năng động và đó là lý do tại sao nó là mô hình quản lý dự án rất phổ biến để phát triển sản phẩm và phần mềm. Điều này bởi vì những gì chúng ta nghĩ về agile thực sự xuất hiện vào năm 2001 với việc xuất bản “Bản Tuyên Ngôn cho Phát Triển Phần Mềm Linh Hoạt,” được viết bởi 17 nhà phát triển phần mềm.

Khi nào nên sử dụng: Phương pháp này bắt nguồn từ phát triển phần mềm và hoạt động tốt trong văn hóa đó. Làm thế nào để bạn biết liệu phương pháp linh hoạt có phù hợp với bạn không? Nó đã được áp dụng cho các sản phẩm không phải phần mềm mà tìm cách thúc đẩy sự đổi mới và có một mức độ không chắc chắn, như máy tính, phương tiện giao thông cơ giới, thiết bị y tế, thực phẩm, quần áo, âm nhạc và nhiều hơn nữa. Nó cũng được sử dụng trong các loại dự án khác cần một lịch trình sản xuất nhanh chóng và phản hồi nhanh, như tiếp thị.

Mô hình Scrum

Scrum là một phương pháp “sprint” ngắn hạn để quản lý dự án. Mô hình Scrum rất lý tưởng cho các nhóm không quá 10 người và thường được áp dụng theo chu kỳ hai tuần với những cuộc họp hàng ngày ngắn gọn, được biết đến với tên gọi là cuộc họp scrum hàng ngày. Nó được dẫn dắt bởi một người được gọi là scrum master. Scrum hoạt động trong khuôn khổ quản lý dự án linh hoạt (agile), mặc dù đã có những nỗ lực để mở rộng Scrum để phù hợp với các tổ chức lớn hơn.

Khi nào nên sử dụng: Giống như agile, phương pháp scrum đã được sử dụng chủ yếu trong phát triển phần mềm, nhưng những người ủng hộ lưu ý rằng nó có thể áp dụng cho bất kỳ ngành công nghiệp hoặc doanh nghiệp nào, bao gồm cả logistics bán lẻ, lập kế hoạch sự kiện hoặc bất kỳ dự án nào đòi hỏi một số linh hoạt. Tuy nhiên, nó đòi hỏi phải có các vai trò scrum chặt chẽ.

Project Management Body of Knowledge (PMBOK)

Đây là “ông tổ” của các mô hình quản lý dự án. Viện Quản lý Dự án (PMI) là một hiệp hội thành viên phi lợi nhuận, tổ chức chứng nhận và đưa ra tiêu chuẩn quản lý dự án.

Tổ chức này xuất bản một cuốn sách có tên là Project Management Body of Knowledge” hay PMBOK. PMBOK cung cấp các định nghĩa và hướng dẫn cho việc lập kế hoạch, lập kế hoạch, thực hiện và kiểm soát dự án. Ví dụ, các nhóm quy trình quản lý dự án mô tả vòng đời dự án, trong khi 10 lĩnh vực kiến thức quản lý dự án giải thích cách quản lý một dự án.

Khi nào nên sử dụng: Hầu như bất kỳ dự án nào cũng có thể sử dụng PMBOK, vì tất cả các dự án lớn và nhỏ đều sẽ trải qua các giai đoạn khác nhau của vòng đời dự án được mô tả trong sách. Đây là một cách tuyệt vời để giữ mọi người trên cùng một trang và cung cấp một định nghĩa rõ ràng về cách quản lý một dự án.

Project Management Institute cũng là tổ chức cấp các chứng chỉ quản lý dự án như chứng chỉ chuyên nghiệp quản lý dự án - project management professional (PMP), đây là tiêu chuẩn vàng đối với các project managers và được công nhận trên toàn thế giới. PMBOK là một khung công tác truyền thống tuyệt vời để chạy một dự án.

Critical Path Method (CPM)

Trong mô hình quản lý dự án Critical Path Method (CPM), bạn xây dựng một mô hình của dự án, bao gồm tất cả các hoạt động được liệt kê trong cấu trúc phân chia công việc (work breakdown structure), thời gian thực hiện những nhiệm vụ đó, các nhiệm vụ phụ thuộc (nếu có). Và đánh dấu các cột mốc để chỉ ra các giai đoạn lớn của dự án hoặc các điểm mà sản phẩm dự án của bạn đến hạn.

Với thông tin này, bạn có thể xác định chuỗi nhiệm vụ dài nhất để hoàn thành dự án, được gọi là đường dẫn quan trọng (critical path). Bạn sẽ cần để mắt tới những nhiệm vụ đó vì nếu một trong số chúng bị trì hoãn thì toàn bộ dự án sẽ bị trì hoãn.

Khi nào nên sử dụng: CPM hoạt động tốt hơn với các dự án vừa và nhỏ. Dự án càng lớn thì càng khó lấy tất cả dữ liệu bạn cần để lập sơ đồ và hiểu ý nghĩa của nó nếu không có phần mềm quản lý dự án.

Critical Chain Project Management (CCPM)

Trong phương pháp này, bạn tập trung vào các nguồn lực mà bạn sẽ sử dụng để hoàn thành dự án, như đội ngũ, thiết bị, không gian văn phòng, v.v. Đây là một phương pháp quản lý dự án ít mang tính kỹ thuật hơn, không chú trọng nhiều vào thứ tự công việc hoặc lịch trình, mà chú trọng hơn vào việc cân bằng nguồn lực và giữ cho chúng linh hoạt.

Khi nào sử dụng: CCPM có thể được áp dụng cho cả các công ty lớn và nhỏ, và cho các dự án bao gồm các ngành công nghiệp như xây dựng, phát triển phần mềm và nghiên cứu và phát triển công nghệ.

Mô hình Kanban

Mo· Kanban là một cách tiếp cận trực quan để quản lý dự án. Từ Kanban trong tiếng Nhật có tên là “bảng quảng cáo”. Nó giúp quản lý quy trình công việc bằng cách đặt các nhiệm vụ lên một bảng Kanban, nơi quy trình và tiến độ công việc rõ ràng đối với tất cả các thành viên trong nhóm. Phương pháp Kanban giúp giảm thiểu sự không hiệu quả và là một công cụ quản lý dự án tuyệt vời cho nhiều mục đích như sản xuất tinh gọn hoặc các dự án linh hoạt (agile).

Quản lý dự án Kanban đã có từ cuối những năm 1940 khi nó được Toyota nghiên cứu và sử dụng tốc độ yêu cầu để kiểm soát tốc độ sản xuất của các phương tiện của họ. Công ty ô tô đã áp dụng nó vào mô hình sản xuất tinh gọn của mình, được biết đến với tên gọi hệ thống sản xuất Toyota.

Với sự ra đời của các bảng kế hoạch trực quan trong phần mềm ở thời đại chúng ta, như Trello, giờ đây có những ứng dụng mới cho các công cụ và phương pháp Kanban. Các nhóm linh hoạt (agile) sử dụng bảng Kanban để lập kế hoạch câu chuyện người dùng và lập kế hoạch cho danh sách công việc cần làm trong phát triển phần mềm.

Khi nào nên sử dụng: Một quy trình khác được phát triển ban đầu cho sản xuất và các nhóm phần mềm, phương pháp Kanban đã mở rộng và được sử dụng trong nguồn nhân lực, tiếp thị, chiến lược tổ chức, quy trình điều hành và các tài khoản phải thu và phải trả. Hầu như bất kỳ ai cũng có thể lập kế hoạch với bảng Kanban, thêm thẻ để đại diện cho các giai đoạn dự án, deadline nhiệm vụ, con người, ý tưởng và hơn thế nữa. Phần mềm Kanban làm cho phương pháp này trở nên dễ tiếp cận đặc biệt.

Extreme Programming (XP)

Mô hình quản lý dự án này nghe có vẻ giống một môn thể thao nguy hiểm nào đó mà bọn trẻ tham gia, nhưng trên thực tế, XP là một kiểu phát triển phần mềm linh hoạt với chu kỳ phát triển ngắn và nhiều bản phát hành để cải thiện năng suất. Yêu cầu của khách hàng được tìm kiếm và có thể thích ứng với tiến trình của dự án.

Khi nào nên sử dụng: Khi các yêu cầu thay đổi thường xuyên, bạn sẽ muốn sử dụng một phương pháp như XP.  Nó đáp ứng tốt khi khách hàng của bạn không có ý tưởng rõ ràng về những gì họ muốn.

Phương pháp tinh gọn (Lean)

Phương pháp tinh gọn là những gì bạn nghĩ ngay từ tên gọi của nó: một cách để cắt giảm lãng phí và nhờ đó làm tăng giá trị trong các dự án và quy trình sản xuất. Vì vậy, Lean tập trung vào việc loại bỏ lãng phí khỏi các quy trình chính để liên tục tác động tích cực đến dòng giá trị. Mô hình quản lý dự án thực hiện bằng cách tối ưu hóa các công nghệ, tài sản và lĩnh vực riêng biệt.

Ngày nay, các đội ngũ phát triển phần mềm thực hiện các quy trình Lean để tập trung vào phản hồi của người dùng cuối và tăng giá trị, điều này có nghĩa là phương pháp Lean đã có một ý nghĩa mới, đặc biệt là với việc xuất bản của Lean Startup, bởi Eric Ries, người ủng hộ cho việc tạo mẫu nhanh, phản hồi từ người dùng cuối và giao hàng sản phẩm sớm và nhanh chóng.

Khi nào nên sử dụng: Quản lý dự án Lean được phát triển đầu tiên bởi Toyota và rõ ràng là một phương pháp tuyệt vời cho sản xuất. Thực tế, nó còn được gọi là sản xuất Lean, nhưng nó đã được áp dụng bởi ngành xây dựng và giáo dục, cùng với nhiều ngành khác trong lĩnh vực sản xuất và vô số các công ty khởi nghiệp và công ty phát triển phần mềm đang tìm cách tạo ra các sản phẩm tập trung vào người dùng cuối.

Mô hình Six Sigma

Mô hình quản lý dự án Six Sigma giới thiệu bởi các kỹ sư làm việc tại Motorola vào giữa những năm 1980, Six Sigma hoạt động nhằm cải thiện chất lượng bằng cách xác định những gì không hiệu quả trong dự án. Nó áp dụng quản lý chất lượng, bao gồm cả số liệu thống kê thực nghiệm và tuyển dụng nhân sự là chuyên gia trong các lĩnh vực này. Có một phiên bản Lean Six Sigma kết hợp phương pháp Lean để loại bỏ lãng phí.

Như một nguyên tắc, nó cho rằng nỗ lực liên tục để đạt được kết quả ổn định và dự kiến là quan trọng nhất cho thành công. Các quy trình có thể được tinh chỉnh và cải thiện. Cần có sự tham gia của toàn bộ tổ chức, từ cấp cao nhất đến cấp thấp nhất, để duy trì chất lượng trong một dự án.

Khi nào nên sử dụng: Phương pháp này hoạt động tốt nhất trong các tổ chức lớn. Ngay cả các công ty có vài trăm nhân viên cũng có thể là “quá nhỏ” để tận dụng được lợi ích này. Nó đòi hỏi một chứng chỉ để thực hành.

PRINCE2

Mô hình quản lý dự án PRINCE2 viết tắt của Projects IN Controlled Environments và là một phương pháp có cấu trúc và được chứng nhận. Ban đầu nó được tạo ra bởi chính phủ Anh cho các dự án CNTT. PRINCE2 không giống như các phương pháp truyền thống khác như waterfall, nó không phải là giải pháp áp dụng cho mọi trường hợp, mà tuân theo bảy nguyên tắc, chủ đề và thủ tục.

Khi nào nên sử dụng: Được nhiều chính phủ của các quốc gia khác áp dụng, PRINCE2, như bạn có thể hình dung, không phải lúc nào cũng phù hợp cho các dự án nhỏ.

Biểu đồ Gantt

Gantt là một trong những mô hình quản lý dự án được sử dụng rộng rãi trong thời điểm hiện tại. Nếu như phương pháp Kanban hướng chúng ta sử dụng bảng và thẻ để phân chia công việc thì Gantt lại sử dụng trục hoành thể hiện cho dòng thời gian của dự án và trục tung đề tên công việc.

Khi sử dụng biểu đồ Gantt bạn có thể biết: Ai là người chịu trách nhiệm công việc, khi nào bắt đầu và thời hạn hoàn thành dự án; quan hệ giữa nhiệm vụ đó với toàn bộ tiến độ dự án.

Theo quan điểm của các nhà quản trị, sử dụng biểu đồ Gantt trong doanh nghiệp sẽ giúp bạn quản lý và phân công nguồn nhân lực một cách hiệu quả hơn. Không chỉ vậy, xem biểu đồ Gantt còn giúp nhà quản lý giám sát được toàn bộ tiến độ của các bộ phận vào bất kỳ thời điểm nào. Từ đó họ có thể xác định khi nào nên chuyển tiếp công việc sang giai đoạn tiếp theo.

Khi nào nên sử dụng: Biểu đồ Gantt có thể sử dụng cho các chuyên viên tổ chức sự kiện để theo dõi tất cả các công việc cần làm. Công ty công nghệ để theo dõi tiến độ của việc ra mắt sản phẩm. Hoặc các tổ chức thực hiện dự án phức tạp, nhạy cảm về thời gian.

Đó là 12+ mô hình quản lý dự án khác nhau, mỗi mô hình có những ưu điểm và nhược điểm riêng. Việc lựa chọn mô hình phù hợp sẽ giúp các nhà quản lý dự án thực hiện dự án một cách hiệu quả và thành công. Nếu bạn có bất cứ thắc mắc nào, hãy đặt câu hỏi cho các chuyên gia của chúng tôi trên ứng dụng Askany bạn nhé.