Hay suy nghĩ đến cái chết: dấu hiệu, triệu chứng và các điều trị

Nguyên nhân của việc hay suy nghĩ đến cái chết

Theo các chuyên gia tâm lý, cảm giác không muốn sống là biểu hiện của nhiều vấn đề tâm lý, tâm thần như:

Trầm cảm

Trầm cảm là một rối loạn tâm trạng được đặc trưng bởi cảm xúc tiêu cực dẫn đến nỗi buồn dai dẳng, bi quan, đau đớn và buồn bã. Người bệnh mất hết hứng thú với mọi thứ, cảm thấy chán nản và không còn hứng thú với bất kì điều gì - kể cả những thứ mình từng yêu thích trước đây. 

Nghĩ về cái chết là triệu chứng thường gặp ở những người bị trầm cảm. Kiểu suy nghĩ này thường đi kèm với những suy nghĩ tiêu cực khác như: cảm thấy bản thân vô dụng, kém cỏi, là gánh nặng cho gia đình. Nhiều bệnh nhân trầm cảm có ảo tưởng tự trách mình, khiến họ luôn đau khổ, tự hành hạ thể xác. Nếu không được điều trị, những suy nghĩ này có thể khiến bệnh nhân tìm đến cái chết.

Các triệu chứng của bệnh trầm cảm thường thấy nhất là:

• Mệt mỏi
• Mất ngủ
• Hôn mê
• Không còn hứng thú với các hoạt động vui chơi
• Xa lánh xã hội
• Những thay đổi trong giấc ngủ
• Đau nhức không rõ nguyên nhân
• Khóc lóc, tuyệt vọng hoặc tuyệt vọng
• Mất lòng tự trọng
• Cáu gắt
• Khó tập trung

Rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực là một loại rối loạn tâm thần đặc trưng bởi sự luân phiên giữa giai đoạn hưng cảm và trầm cảm. Trong đó, ý nghĩ tự sát thường sẽ xuất hiện trong giai đoạn trầm cảm (đặc biệt là những trường hợp có kèm loạn thần). Người bệnh cũng có thể có những hành vi nguy hiểm và bất chấp khi ở giai đoạn hưng cảm, gây ra những tổn thương cho bản thân và người xung quanh.

Bệnh hoang tưởng

Bệnh hoang tưởng là những niềm tin, ý tưởng và quan điểm sai lầm được hình thành một cách phi lý và vô căn cứ. Các chuyên gia cho rằng hay suy nghĩ đến cái chết là triệu chứng phổ biến ở những người mắc bệnh ảo tưởng ghen tuông và hoang tưởng bị hại. Những người mắc chứng rối loạn này thường giết bạn tình hoặc vợ/chồng, người mà họ cho rằng đang có ý định làm hại mình, rồi sau đó tự kết liễu bản thân.

Các rối loạn tâm thần khác

Hay suy nghĩ đến cái chết cũng là dấu hiệu thường gặp ở bệnh nhân do rối loạn tâm thần nghiện chất, loạn thần rượu bia, rối loạn tri giác sai thực tại, tâm thần phân liệt, … Nhìn chung, các rối loạn tâm thần này đều có thể khiến người bệnh suy nghĩ đến cái chết và dẫn đến hành vi tự tử.

Ngoài ra, hay suy nghĩ đến cái chết cũng xuất phát từ một số nguyên nhân khác như:

• Chấn thương tâm lý nặng nề sau khi phá sản, kinh doanh thất bại, ly hôn, ly thân, tai nạn nghiêm trọng…
• Lạm dụng, loạn thần do rượu và chất kích thích
• Tổn thương thời thơ ấu
• Có người trong gia đình đã thực hiện hành vi tự sát
• Những người mắc các bệnh nghiêm trọng về thể chất như ung thư.

XEM THÊM CÁC BÀI VIẾT KHÁC:

• Bạo hành bằng lời nói
• Làm sao để bớt nhạy cảm
• Bệnh hoang tưởng là gì
• Bệnh vô cảm là gì

Các loại ý định tự sát (Suicidal Ideation)

Cụm từ Suicidal Ideation có nghĩa là ý định tự sát. Đây là một thuật ngữ được sử dụng trong lĩnh vực tâm lý học để chỉ những suy nghĩ, ý tưởng hoặc suy luận về khả năng kết thúc cuộc sống của bản thân. Ý tưởng tự sát có thể là thụ động (thường xuyên nghĩ về cái chết nhưng không hành động theo những suy nghĩ này) hoặc chủ động (lập kế hoạch hành động theo ý nghĩ tự sát)

Ý định tự tử thụ động

Ý định tự sát thụ động liên quan đến việc suy nghĩ về cái chết ở một mức độ đáng kể. Những suy nghĩ này có thể ở dạng tưởng tượng bạn đã chết hoặc ước gì bạn đã chết. Mặc dù ý tưởng tự tử thụ động có thể xảy ra thường xuyên, mãnh liệt nhưng bạn không thực hiện hành động hoặc có ý định làm hại bản thân để đáp lại những suy nghĩ này.

Dấu hiệu của ý tưởng tự sát thụ động bao gồm:

• Nằm mơ thấy mình nằm trong quan tài
• Tưởng tượng chuyện gì sẽ xảy ra trong đám tang của bạn
• Bị ám ảnh hoặc lo lắng về những gì bạn sẽ để lại cho mọi người theo ý mình (dù không thực hiện bất kỳ hành động nào, chẳng hạn như điền vào giấy tờ)
• Ước gì bạn chết trong khi ngủ hoặc bị tai nạn xe hơi

Bạn có thể có những suy nghĩ này mà không cảm thấy thôi thúc phải hành động theo chúng. Ví dụ, gia đình, trách nhiệm công việc hoặc niềm tin tôn giáo/triết học của bạn có thể ngăn cản bạn thực hiện kế hoạch tự sát.

"Ước gì tôi chết đi" là cụm từ phổ biến mà nhiều người thốt ra. Chẳng hạn như khi bày tỏ sự xấu hổ hoặc bực tức một cách đùa cợt. Tuy nhiên, một người bị trầm cảm có thể sử dụng những từ này để muốn nói rằng họ đang đối phó không tốt - và đây không phải là chuyện đùa.

Nếu ai đó trong cuộc đời bạn gợi ý hoặc nói rằng họ ước mình chết đi, hãy luôn coi trọng họ. Ý định tự sát thụ động có thể nhanh chóng trở thành chủ động.

Ý định tự tử chủ động

Với ý tưởng tự sát chủ động như "Tôi ước mình chết" sẽ dẫn đến những suy nghĩ hoặc kế hoạch để thực hiện theo những cảm xúc đó. Quá trình từ suy nghĩ đến lập kế hoạch có thể được thúc đẩy bởi một số yếu tố, chẳng hạn như những sự kiện căng thẳng trong cuộc sống hoặc sự thay đổi liên tục của các triệu chứng bệnh tâm thần của bạn.

Ý nghĩ tự tử thường được gây ra bởi đỉnh điểm của những yếu tố này, khiến bạn cảm thấy bị mắc kẹt, choáng ngợp và không thể kiểm soát tình hình. Bạn có thể cảm thấy tội lỗi và như thể bạn là gánh nặng cho người khác. Bạn có thể tuyệt vọng và tin rằng cuộc sống của bạn sẽ không bao giờ tốt hơn.

Các yếu tố nguy cơ dẫn đến việc tự tử hoàn toàn bao gồm:

• Tiếp cận với súng hoặc các phương tiện gây chết người khác
• Những nỗ lực tự tử trước đó
• Những căng thẳng đáng kể trong cuộc sống
• Rối loạn sử dụng chất

Suy nghĩ của một người thường có các yếu tố của ý tưởng tự sát thụ động và chủ động - thường không có sự tách biệt rõ ràng. Nhận thức được mình đang ở đâu trên phạm vi giữa thụ động và chủ động có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về mức độ bạn đối phó và quản lý sức khỏe tâm thần của mình.