Hội chứng sợ gián: Nguyên nhân, triệu chứng và cách vượt qua

Hội chứng sợ gián có phải bệnh tâm lý không?

Hội chứng sợ gián (Blatophobia) là một hội chứng tâm lý mà người bệnh cảm thấy sợ hãi kinh hoàng khi nhìn thấy gián. Người bệnh hoàn toàn không thể kiểm soát sự sợ hãi của bản thân và đôi khi ngất xỉu chỉ vì nhìn thấy hoặc chạm vào con vật này. Hội chứng sợ gián không chỉ là nỗi sợ thông thường mà là nỗi sợ quá mức đến vô lý và không thể kiểm soát.

Nó thuộc nhóm rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi nhưng chưa được công nhận trong Sổ tay chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần (DSM-5). Tuy nhiên, hội chứng này vẫn được tiếp nhận thăm khám và điều trị khi cần thiết.

Dấu hiệu của hội chứng sợ gián (Blatophobia)

Hội chứng sợ gián có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, bao gồm:

• Triệu chứng nhận thức: Bạn có cảm giác sợ hãi lớn và nỗi sợ phi lý về gián. Bạn luôn có cảm giác căng thẳng và bất an vì sợ gián sẽ xuất hiện. Một số người còn nghĩ rằng nếu gặp phải gián sẽ dẫn tới thảm họa.
• Triệu chứng hành vi: Bạn có xu hướng tránh các kích thích gây ra sợ hãi, như không đến những nơi ẩm ướt, bẩn thỉu, nhà khoa hoặc hang động. Bạn cũng có thể dọn dẹp nhà cửa liên tục, phun xịt thuốc diệt côn trùng, hoặc kiểm tra kỹ lưỡng thức ăn trước khi ăn.
• Triệu chứng thể chất: Khi đối mặt với gián, bạn có thể có các cảm giác như nghẹt thở, khô miệng, chóng mặt, đau dạ dày và buồn nôn, nhức đầu, giảm thông khí, tăng nhịp tim, run rẩy, ớn lạnh, hoặc ngất xỉu.

Các triệu chứng của hội chứng sợ gián không đe dọa đến sức khỏe. Tuy nhiên, nếu sợ hãi quá mức có thể khiến người bệnh trở nên mất kiểm soát và dẫn đến tai nạn tại nơi làm việc hoặc trên đường. Ngoài ra, nỗi sợ hãi vô lý về gián cũng gây nên nhiều bất tiện khi học tập, làm việc.

CÁC HỘI CHỨNG VỀ TÂM LÝ KHÁC:

• Hội chứng sợ độ cao
• Hội chứng ám ảnh quá khứ
• Hội chứng sợ yêu
• Hội chứng Stockholm

Nguyên nhân của hội chứng sợ gián

Cảm giác sợ hãi là điều cần thiết đối với con người từ khi sinh ra cho đến khi trưởng thành, cảm xúc này luôn hiện diện theo cách này hoặc cách khác. Tuy nhiên, hội chứng Bathophobia có thể gây ra nỗi sợ hãi quá mức ngay cả trong những tình huống không nguy hiểm, chẳng hạn như chỉ nhìn thấy một con gián từ xa. Sợ gián này có thể bắt nguồn từ những lý do sau:

• Trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ: Nỗi sợ hoặc ám ảnh quá mức khi nhìn thấy gián có thể bắt nguồn từ những sự kiện tiêu cực trong quá khứ. Chẳng hạn như bạn từng bị nhiễm trùng do tiếp xúc với gián, bị bạn bè hoặc người xung quanh sử dụng gián để hù dọa,… Những sự kiện này tác động mạnh và đã vô tình tạo nên phản ứng phòng vệ vô thức trong tâm trí. Do đó, não bộ của bạn sau này sẽ kích hoạt cảm giác sợ hãi tột độ và ghê tởm khi nhìn thấy gián.
• Kết quả của quá trình tiến hóa: Con người có xu hướng sợ hãi những thứ có thể gây nguy hiểm như thú dữ, thiên tai,… Cảm xúc này kích hoạt phản ứng “chiến đấu hoặc bỏ chạy” để đảm bảo sự an toàn cho bản thân. Gián vốn dĩ không phải là thiên tai hay thảm họa ghê gớm. Tuy nhiên, khả năng sinh sản nhanh chóng và mùi hôi của chúng sẽ khiến một số người cảm thấy không gian sống bị đe dọa. Do đó, bạn sẽ gặp phải cảm giác sợ hãi tột độ khi đối mặt với loài côn trùng này.
• Một số yếu tố khác: Chứng sợ gián còn liên quan đến những yếu tố như tuổi còn nhỏ, gia đình bao bọc quá mức, tính cách hay lo âu, sợ hãi, …