LUẬT HÌNH SỰ PHÁP NHÂN THƯƠNG MẠI - KHI NÀO PHÁP NHÂN THƯƠNG MẠI BỊ XỬ LÝ HÌNH SỰ

Điều kiện nào pháp nhân thương mại bị xử lý hình sự?

“1. Pháp nhân thương mại chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự khi có đủ các điều kiện sau đây:

a) Hành vi phạm tội được thực hiện nhân danh pháp nhân thương mại;

b) Hành vi phạm tội được thực hiện vì lợi ích của pháp nhân thương mại;

c) Hành vi phạm tội được thực hiện có sự chỉ đạo, điều hành hoặc chấp thuận của pháp nhân thương mại;

d) Chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 27 của Bộ luật này.

2. Việc pháp nhân thương mại chịu trách nhiệm hình sự không loại trừ trách nhiệm hình sự của cá nhân.”

Tư vấn luật hình sự qua điều số 75, phạm tội pháp nhân thương mại khi:

Nhân danh pháp nhân thương mại để thực hiện hành vi phạm tội

Khi một người hoặc một số người được pháp nhân thương mại giao hoặc ủy quyền thực hiện một số hành vi phạm tội và khi thực hiện họ nhân danh pháp nhân thương mại.

Thực hiện vì lợi ích của pháp nhân thương mại

Người phạm tội pháp nhân thương mại khi một người hoặc một số người thực hiện hành vi phạm tội do được pháp nhân thương mại giao hoặc ủy quyền thực hiện vì lợi ích của pháp nhân thương mại chứ không vì lợi ích cá nhân.

Trường hợp trong quá trình thực hiện hành vi, người trực tiếp thực hiện nảy sinh ý xấu lợi dụng pháp nhân thương mại để thực hiện thêm hành vi vì lợi ích cá nhân. Người thực hiện lẫn pháp nhân thương mại đều phải chịu trách nhiệm. Hành vi nào thuộc lợi ích của pháp nhân thương mại thì buộc pháp nhân thương mại phải chịu. Hành vi nào vượt ra ngoài lợi ích của pháp nhân thương mại, vì lợi ích cá nhân thì người thực hiện hành vi đó phải chịu.

Có sự chỉ đạo, điều hành, chấp thuận của pháp nhân thương mại của hành vi phạm tội

Để xác định hành vi đó có phạm tội hình sự pháp nhân thương mại hay không phụ thuộc vào hành vi của một người hoặc một số người phải có sự điều hành, chỉ đạo, chấp thuận của pháp nhân thương mại. Người có quyền điều hành, chỉ đạo là người đứng đầu của một tập thể pháp nhân thương mại như: Ban Giám đốc, Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc của một công ty.

Ngoài ra, có những trường hợp không có sự chỉ đạo, điều hành những người nhân danh pháp nhân thương mại nhưng có sự chấp thuận của những người đứng đầu pháp nhân thương mại thì hành vi đó cũng là phạm tội của pháp nhân thương mại.

Chưa hết thời gian truy cứu trách nhiệm hình sự

Phạm tội pháp nhân thương mại cũng giống như các loại tội phạm khác, cũng có thời gian truy cứu trách nhiệm hình sự. Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự pháp nhân thương mại được quy định tại khoản 2, khoản 3, Điều 27 Bộ luật Hình sự như sau:

• Tội phạm ít nghiêm trọng khung xử phạt 5 năm.
• Tội phạm nghiêm trọng khung xử phạt 10 năm.
• Tội phạm rất nghiêm trọng khung xử phạt 15 năm.
• Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng khung xử phạt 20 năm.

Thời gian truy cứu trách nhiệm hình sự tính từ ngày tội phạm được thực hiện. Trong thời gian truy cứu nếu chủ thể còn thực hiện hành vi phạm tội mới thì áp dụng khung hình phạt mức cao nhất và thời gian tội cũ tính lại kể từ ngày thực hiện hành vi mới.

Việc xử lý hình sự đối với pháp nhân thương mại nếu hành vi cá nhân đủ điều kiện cấu thành bất kì tội nào khác được quy định trong bộ luật hình sự thì cá nhân đó vẫn bị xử lý hình sự tội danh đó.

Một số tội phạm liên quan đến pháp nhân thương mại

Pháp nhân thương mại là chủ thể của tội phạm và chỉ chịu trách nhiệm hình sự các tội có liên quan trực tiếp đến hoạt động của pháp nhân thương mại. Các tội danh được quy định cụ thể tại Điều 76 Bộ luật hình sự mới nhất được (2015) sửa đổi bổ sung 2017 với 33 tội. 

Các tội có liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của pháp nhân thương mại:

• Trốn thuế
• Buôn lậu
• Trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động
• Vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới
• Sản xuất, buôn bán hàng cấm
• In, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ
• Thao túng thị trường chứng khoán
• Sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán.

…

Các tội ít liên quan trực tiếp như:

• Tài trợ khủng bố

• Rửa tiền.