Cháy tài khoản chứng khoán là gì? Học ngay cách khắc phục?

Cháy tài khoản chứng khoán là gì?

Cháy tài khoản chứng khoán là một thuật ngữ mà các nhà đầu tư Việt Nam dùng cho việc bị thua lỗ hết số tiền trong tài khoản đầu tư. Do biến động thị trường hoặc quyết định đầu tư sai lầm, tài khoản của nhà đầu tư đã trở về con số 0, hay còn gọi là tài khoản bị cháy sạch.

Khi nào bị cháy tài khoản chứng khoán?

Trường hợp dẫn tới việc nhà đầu tư bị cháy tài khoản, hay mất sạch tiền, bắt đầu từ việc tài khoản đầu tư của họ bị dính Margin Call, hay còn gọi là “lệnh gọi ký quỹ”. 

Đầu tiên, bạn cần hiểu ký quỹ (Margin) là gì trước. Để giao dịch ký quỹ, bạn cần có tài khoản ký quỹ. Nó cũng giống như tài khoản giao dịch chứng khoán thông thường với một điểm khác biệt quan trọng là tài khoản này cho phép nhà đầu tư vay tiền (hoặc chứng khoán) từ công ty môi giới dựa trên số vốn có trong tài khoản.
 

Cho vay ký quỹ là một loại khoản vay có thể được sử dụng để mua chứng khoán trong tài khoản ký quỹ của bạn. Về cơ bản, điều này cho phép các nhà đầu tư vay tiền ngay lập tức để mua thêm chứng khoán, điều này có thể giúp họ tăng lợi nhuận tiềm năng. Tuy nhiên, các khoản vay ký quỹ cũng đi kèm với một mức độ rủi ro nhất định vì các khoản lỗ tiềm năng cũng có thể tăng lên. 

Ví dụ đơn giản về ký quỹ: giả sử bạn đã mua một căn nhà trị giá 1 triệu đô la và có số dư thế chấp là 800.000 đô la. Vốn chủ sở hữu bạn sở hữu trong nhà là 200.000 đô la, tương đương 20%. Tương tự, nếu bạn sở hữu cổ phiếu trị giá 10 triệu đồng, nhưng số tiền vay là 7 triệu đồng cho cổ phiếu đó, thì số tiền ký quỹ của bạn là 3 triệu đồng, hay 30%. Số phần trăm này rất quan trọng vì có những giới hạn về số tiền bạn có thể vay và số tiền ký quỹ mà bạn cần có trong tài khoản của mình.

Số tiền ký quỹ được yêu cầu để thực hiện giao dịch ký quỹ thay đổi tùy thuộc vào một số yếu tố. Cổ phiếu có các yêu cầu ký quỹ khác với các công cụ nợ (như trái phiếu).

Hơn nữa, giá cổ phiếu của chứng khoán cũng có thể ảnh hưởng đến yêu cầu ký quỹ. Công ty môi giới của bạn sẽ xuất bản hướng dẫn về các yêu cầu ký quỹ đối với bất kỳ loại chứng khoán nào họ cung cấp để giao dịch, bao gồm cả những chứng khoán không đủ điều kiện ký quỹ.

Ví dụ yêu cầu ký quỹ đối với một cổ phiếu XYZ là tối thiểu 30% và bạn có 3 triệu đồng tiền mặt trong tài khoản ký quỹ của mình. 3 triệu đồng sẽ là 30% của 10 triệu đồng, có nghĩa là bạn có thể mua cổ phiếu XYZ trị giá 10 triệu đồng. Bạn sẽ đặt 3 triệu đồng tiền mặt của chính mình và công ty môi giới của bạn sẽ cho bạn vay 7 triệu còn lại để thực hiện giao dịch.
Bây giờ hãy xem điều gì sẽ xảy ra nếu cổ phiếu XYZ của chúng ta tăng hoặc giảm 10%. Điều này sẽ cho chúng ta cái nhìn rõ ràng về cách lợi nhuận hoặc khoản lỗ tiềm năng tăng giảm như thế nào.

Nếu không dùng margin thì việc tính toán sẽ đơn giản hơn. Nếu chúng ta chỉ sử dụng 3 triệu đồng tiền mặt để mua cổ phiếu XYZ và giá tăng 10%, giá trị thị trường của chúng ta sẽ là 3,3 triệu. Nếu nó giảm 10%, giá trị thị trường của chúng ta sẽ là 2,7 triệu. Vì vậy, chúng ta sẽ lời hoặc lỗ 300.000 đồng, trừ đi chi phí thực hiện giao dịch.

Nhưng đối với giao dịch ký quỹ, chúng ta sẽ nắm giữ 10 triệu đồng cổ phiếu XYZ. Nếu giá của nó tăng 10%, chúng ta sẽ có 11 triệu. Chúng ta vẫn còn nợ 7 triệu đồng cho khoản ký quỹ của mình và nếu chúng ta bán vị thế của mình và trả hết khoản vay, chúng ta sẽ còn lại 4 triệu đồng. Về cơ bản, chúng ta đã lời được 33,33% vốn đầu tư (mức tăng này sẽ bị giảm do hoa hồng giao dịch cũng như lãi suất cho các khoản vay).

Điều này nghe có vẻ hấp dẫn, nhưng hãy xem xét điều gì sẽ xảy ra nếu giá cổ phiếu XYZ giảm 10%. Vị trí ban đầu 10 triệu đồng của chúng ta giảm xuống còn 9 triệu. Chúng ta vẫn còn nợ 7 triệu, vì vậy nếu chúng ta bán, chúng ta sẽ còn lại 2 triệu sau khi trả lại khoản vay. Vậy là ta đã lỗ mất 33,33% so với mức vốn ban đầu là 3 triệu đồng. Ngoài ra chúng ta còn phải trừ thêm các chi phí giao dịch nữa.

Vậy Margin Call sẽ xảy ra vào lúc nào? Giả sử giá của cổ phiếu XYZ giảm tới tận 30%. Lúc này vị trí của chúng ta chỉ còn 7 triệu, bằng với số tiền chúng ta vay của công ty môi giới, nghĩa là tài khoản của chúng ta đã không còn chút tiền nào. Nếu giá cổ phiếu XYZ tiếp tục giảm đi nữa, tài khoản của chúng ta sẽ không có khả năng chi trả tiền vay của công ty môi giới. Để tránh điều đó xảy ra, công ty môi giới sẽ cho xuất hiện Margin Call, nhằm thông báo rằng tài khoản khách hàng đã không còn đủ tiền. Lệnh giao dịch sẽ tự động bị đóng lại ở mức lỗ cực đại hoặc khách hàng phải nạp thêm tiền vào tài khoản chứng khoán.

Tại sao nhà đầu tư lại cháy tài khoản chứng khoán?

Việc gặp Margin Call rồi dẫn tới cháy tài khoản chứng khoán thường hay xảy ra vì 3 lý do phổ biến dưới đây.

Gồng lỗ

Gồng lỗ là một hành vi thường thấy ở các nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm. Khi thị trường đi ngược lại với dự đoán, phân tích của nhà đầu tư, họ lại không chấp nhận cắt lỗ sớm mà bơm thêm tiền vào tài khoản nhằm tránh Margin Call. Đây là hành động có tính rủi ro cực cao vì thường các nhà đầu tư sẽ hết tiền trước khi giá thực sự quay đầu lại như mong đợi của họ.

Tiếp tục nhồi lệnh

Nhồi lệnh là hành động liên tục tạo các lệnh mua/bán mới nhằm trung bình giá khi thị trường đi ngược với dự đoán, phân tích của nhà đầu tư. Về cơ bản, điều này chỉ đúng khi thị trường không có một sức mua/bán mạnh. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp là các nhà đầu tư liên tục nhồi lệnh nhưng không thể thắng lực mua/bán hiện tại của thị trường. Điều này chắc chắn dẫn tới việc cháy tài khoản chứng khoán.

Giao dịch khối lượng quá lớn

Giao dịch với Margin tuy là mang tới cơ hội được lợi nhuận cao hơn số tiền vốn bạn bỏ ra, nhưng sử dụng margin quá nhiều và giao dịch khối lượng quá lớn chính là nước đi tự sát và dẫn tới việc cháy tài khoản. Khi giao dịch khối lượng lớn và mức margin quá cao, chỉ cần một chút biến động thị trường theo hướng ngược phân tích thôi là bạn sẽ cháy tài khoản ngay lập tức, không thể nào cứu chữa kịp thời được. Đây là lỗi rất hay gặp ở các nhà đầu tư mới.

Để có cho mình những kinh nghiệm quý giá về việc chơi chứng khoán như thế nào, bạn nên học hỏi từ những chuyên gia hàng đầu trên thị trường hoặc những người đã có kinh nghiệm lâu năm. Askany là một nơi tuyệt vời để bạn tìm đến chuyên gia như vậy. Ứng dụng này sẽ giúp bạn liên hệ với các chuyên gia đầu tư chứng khoán để tham khảo và học hỏi từ họ một cách nhanh chóng và tiện lợi nhất.

Nên làm gì khi bị cháy tài khoản chứng khoán?

Khi đã biết nguyên nhân của việc cháy tài khoản chứng khoán là gì rồi, các chuyên gia từ đó sẽ đưa ra được các quy trình cần làm khi cháy tài khoản.

Hãy biết chấp nhận thua lỗ

Khi xuất hiện Margin Call, bạn nên nhanh chóng chấp nhận rằng đã quá trễ để mong chờ thị trường đổi chiều rồi. Thà hãy lùi một bước để sau này tiến hai bước, còn hơn là cứ cố chấp chống lại xu hướng thị trường để rồi khoản thua lỗ lại nhân lên thêm. Hãy biết chấp nhận thua lỗ khi số tiền bạn đã mất vẫn còn nhỏ và có thể gỡ lại được trong tương lai.
 

Tìm hiểu nguyên nhân

Không có nhà đầu tư nào trên thị trường chưa bao giờ bị cháy tài khoản cả. Do đó, đừng nản chí hay tuyệt vọng khi bạn lâm vào trường hợp này. Hãy bình tĩnh và nhìn lại quá trình giao dịch của bản thân, tìm ra nguyên nhân dẫn tới việc cháy tài khoản của bạn là gì và từ đó rút ra bài học kinh nghiệm quý báu cho chính mình.

Hồi phục tinh thần

Cháy tài khoản là tác nhân số một gây nên sự tiêu cực, tuyệt vọng của các nhà đầu tư, đặc biệt là những người chưa có nhiều kinh nghiệm. Cảm xúc tiêu cực này sẽ còn tiếp tục ảnh hưởng lên các quyết định giao dịch, đầu tư trong tương lai. Vì thế, điều quan trọng là bạn phải chuẩn bị trước một kế hoạch cho việc hồi phục tinh thần sau khi bị cháy tài khoản. Bạn nên nghỉ ngơi, thiền, đi dạo hoặc vui chơi để tìm lại niềm vui, sau đó mới tiếp tục giao dịch trở lại.