Cháy tài khoản chứng khoán là gì? Hướng dẫn chi tiết cho nhà đầu tư

Cháy tài khoản chứng khoán là gì?

Cháy tài khoản chứng khoán là một thuật ngữ mà các nhà đầu tư Việt Nam dùng cho việc bị thua lỗ hết số tiền trong tài khoản đầu tư. Điều này thường xảy ra do thị trường biến động mạnh hoặc nhà đầu tư đưa ra quyết định đầu tư sai lầm.

Phân biệt cháy tài khoản chứng khoán với thua lỗ thông thường:

• Thua lỗ thông thường: là tình trạng giá trị tài khoản giảm xuống so với giá trị ban đầu, nhưng nhà đầu tư vẫn còn giữ lại một phần số tiền đã đầu tư.
• Cháy tài khoản: là tình trạng giá trị tài khoản giảm xuống 0, nhà đầu tư mất hết số tiền đã đầu tư.

Khi nào bị cháy tài khoản chứng khoán?

Trường hợp dẫn tới việc nhà đầu tư bị cháy tài khoản, hay mất sạch tiền, bắt đầu từ việc tài khoản đầu tư của họ bị dính Margin Call, hay còn gọi là “lệnh gọi ký quỹ”. 

Đầu tiên, bạn cần hiểu ký quỹ (Margin) là gì trước. 

Ký quỹ là hình thức giao dịch mà nhà đầu tư vay tiền (hoặc chứng khoán) từ công ty môi giới dựa trên số vốn có trong tài khoản của mình. Điều này cho phép nhà đầu tư mua thêm chứng khoán, tăng cơ hội lợi nhuận nhưng cũng tăng rủi ro.

Ví dụ về ký quỹ:
Giả sử bạn sở hữu cổ phiếu trị giá 10 triệu đồng, với 7 triệu đồng vay từ công ty môi giới, thì số tiền ký quỹ của bạn là 3 triệu đồng, tương đương 30%. Số phần trăm này rất quan trọng vì có giới hạn về số tiền bạn có thể vay và số tiền ký quỹ bạn cần có trong tài khoản.

Yêu cầu ký quỹ:
Yêu cầu ký quỹ thay đổi tùy theo loại chứng khoán và giá cổ phiếu. Ví dụ, nếu yêu cầu ký quỹ cho cổ phiếu XYZ là 30% và bạn có 3 triệu đồng tiền mặt, bạn có thể mua cổ phiếu XYZ trị giá 10 triệu đồng, vay thêm 7 triệu từ công ty môi giới.

Tác động của Margin và biến động giá lên cổ phiếu:

• Nếu không dùng margin, bạn mua cổ phiếu XYZ với 3 triệu đồng. Nếu giá tăng 10%, bạn có 3,3 triệu; nếu giảm 10%, bạn còn 2,7 triệu.
• Nếu dùng margin, bạn nắm giữ 10 triệu đồng cổ phiếu XYZ. Nếu giá tăng 10%, bạn có 11 triệu, trả nợ 7 triệu, còn lại 4 triệu đồng, tức lợi nhuận 33,33%. Nếu giá giảm 10%, bạn còn 9 triệu, trả nợ 7 triệu, còn lại 2 triệu đồng, lỗ 33,33%.

Khi nào xảy ra Margin Call?
Giả sử cổ phiếu XYZ giảm 30%, giá trị chỉ còn 7 triệu đồng, bằng với số tiền bạn vay. Nếu giá tiếp tục giảm, tài khoản của bạn không đủ trả nợ. Lúc này, công ty môi giới sẽ phát hành Margin Call, thông báo rằng tài khoản không đủ tiền và giao dịch sẽ bị đóng lại ở mức lỗ lớn hoặc bạn phải nạp thêm tiền vào tài khoản.
 

Nguyên nhân gây cháy tài khoản chứng khoán

Việc gặp Margin Call rồi dẫn tới cháy tài khoản chứng khoán thường hay xảy ra vì các lý do phổ biến dưới đây.

Đầu tư theo đám đông (FOMO)

FOMO (Fear Of Missing Out - Sợ Bỏ Lỡ) là tâm lý lo lắng, sợ hãi khi nhìn thấy người khác kiếm được tiền từ thị trường chứng khoán mà bản thân mình thì không. Do đó, nhà đầu tư có xu hướng nhanh chóng mua vào những cổ phiếu đang nóng hổi trên thị trường mà không tìm hiểu kỹ về tiềm năng và rủi ro của chúng. Khi bong bóng thị trường vỡ hoặc giá cổ phiếu giảm mạnh, những nhà đầu tư này mất trắng số tiền đã đầu tư.

Ví dụ: Năm 2007, thị trường chứng khoán Việt Nam bùng nổ với sự tham gia của đông đảo nhà đầu tư cá nhân, nhiều người FOMO đã đổ tiền mua cổ phiếu bất chấp rủi ro. Tuy nhiên, sau đó thị trường bất ngờ lao dốc, khiến nhiều nhà đầu tư FOMO mất trắng số tiền đã đầu tư.

Sử dụng đòn bẩy tài chính (margin) quá mức

Margin là khoản vay ký quỹ cho phép nhà đầu tư mua cổ phiếu với số vốn lớn hơn số tiền mình có. Tuy nhiên, việc sử dụng margin quá mức có thể khiến nhà đầu tư mất trắng số tiền đã đầu tư khi giá cổ phiếu giảm mạnh.

Ví dụ: Một nhà đầu tư có 100 triệu đồng và muốn mua 1 tỷ đồng cổ phiếu. Nhà đầu tư này vay margin 900 triệu đồng để mua cổ phiếu. Tuy nhiên, sau khi mua, giá cổ phiếu giảm xuống 500.000 đồng/cổ phiếu, khiến tài khoản của nhà đầu tư bị âm và nhà đầu tư bị buộc phải bán cổ phiếu để trả nợ. 
 

Tiếp tục nhồi lệnh

Nhồi lệnh là hành động liên tục tạo các lệnh mua/bán mới nhằm trung bình giá khi thị trường đi ngược với dự đoán, phân tích của nhà đầu tư. Về cơ bản, điều này chỉ đúng khi thị trường không có một sức mua/bán mạnh. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp là các nhà đầu tư liên tục nhồi lệnh nhưng không thể thắng lực mua/bán hiện tại của thị trường. Điều này chắc chắn dẫn tới việc cháy tài khoản chứng khoán.

Giao dịch khối lượng quá lớn

Giao dịch với Margin tuy là mang tới cơ hội được lợi nhuận cao hơn số tiền vốn bạn bỏ ra, nhưng sử dụng margin quá nhiều và giao dịch khối lượng quá lớn chính là nước đi tự sát và dẫn tới việc cháy tài khoản. Khi giao dịch khối lượng lớn và mức margin quá cao, chỉ cần một chút biến động thị trường theo hướng ngược phân tích thôi là bạn sẽ cháy tài khoản ngay lập tức, không thể nào cứu chữa kịp thời được. Đây là lỗi rất hay gặp ở các nhà đầu tư mới.

Để có cho mình những kinh nghiệm quý giá về việc chơi chứng khoán như thế nào, bạn nên học hỏi từ những chuyên gia hàng đầu trên thị trường hoặc những người đã có kinh nghiệm lâu năm. Askany là một nơi tuyệt vời để bạn tìm đến chuyên gia như vậy. Ứng dụng này sẽ giúp bạn liên hệ với các chuyên gia đầu tư chứng khoán để tham khảo và học hỏi từ họ một cách nhanh chóng và tiện lợi nhất.

Cần làm gì khi bị cháy tài khoản chứng khoán?

Khi đã biết nguyên nhân của việc cháy tài khoản chứng khoán là gì rồi, các chuyên gia từ đó sẽ đưa ra được các quy trình cần làm khi cháy tài khoản.

Hãy biết chấp nhận thua lỗ

Khi xuất hiện Margin Call, bạn nên nhanh chóng chấp nhận rằng đã quá trễ để mong chờ thị trường đổi chiều rồi. Thà hãy lùi một bước để sau này tiến hai bước, còn hơn là cứ cố chấp chống lại xu hướng thị trường để rồi khoản thua lỗ lại nhân lên thêm. Hãy biết chấp nhận thua lỗ khi số tiền bạn đã mất vẫn còn nhỏ và có thể gỡ lại được trong tương lai.
 

Tìm hiểu nguyên nhân

Không có nhà đầu tư nào trên thị trường chưa bao giờ bị cháy tài khoản cả. Do đó, đừng nản chí hay tuyệt vọng khi bạn lâm vào trường hợp này. Hãy bình tĩnh và nhìn lại quá trình giao dịch của bản thân, tìm ra nguyên nhân dẫn tới việc cháy tài khoản của bạn là gì và từ đó rút ra bài học kinh nghiệm quý báu cho chính mình.

Hồi phục tinh thần

Cháy tài khoản là tác nhân số một gây nên sự tiêu cực, tuyệt vọng của các nhà đầu tư, đặc biệt là những người chưa có nhiều kinh nghiệm. Cảm xúc tiêu cực này sẽ còn tiếp tục ảnh hưởng lên các quyết định giao dịch, đầu tư trong tương lai. Vì thế, điều quan trọng là bạn phải chuẩn bị trước một kế hoạch cho việc hồi phục tinh thần sau khi bị cháy tài khoản. Bạn nên nghỉ ngơi, thiền, đi dạo hoặc vui chơi để tìm lại niềm vui, sau đó mới tiếp tục giao dịch trở lại.

CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN:

• Có nên mua cổ phiếu giá rẻ không? Những cổ phiếu giá rẻ tiềm năng
• Hành động hủy lệnh mua bán chứng khoán có mất phí không?
• Hệ số Beta trong chứng khoán là gì? Làm sao để tính được nó?
• Giờ mở cửa chứng khoán Mỹ là lúc nào?
• Hướng dẫn cách nạp rút tiền từ tài khoản chứng khoán qua ngân hàng.