Tổng quan về quy trình phát triển phần mềm chi tiết nhất

Quy trình phát triển phần mềm là gì?

Quy trình phát triển phần mềm, hay còn được biết đến với cái tên SDLC (Software Development Life Cycle) là một chuỗi các hành động tuân theo một thứ tự cụ thể, sao cho đáp ứng mọi yêu cầu kỹ thuật và kế hoạch kinh doanh để tạo ra sản phẩm vượt trội.

Chính SDLC sẽ đưa ra một khuôn khổ để các nhà phát triển phần mềm và kỹ sư tiến hành theo từ đầu dự án đến khi sản phẩm hoàn thiện. Trong quá trình này, mọi thành viên trong nhóm dự án không chỉ nắm được trách nhiệm cá nhân cần phải làm những gì, mà còn đồng lòng cùng tập thể tiến về mục tiêu và hướng đi chung. Điều này giúp cho nhóm phát triển dự án làm việc một cách hiệu quả, đồng thời cũng định hình sản phẩm hình thành theo đúng hướng.

Từ việc xác định yêu cầu ban đầu, thiết kế, phát triển, kiểm thử, triển khai đến duy trì, mỗi giai đoạn là một bước tiến trong việc tạo ra một sản phẩm phần mềm chất lượng mà và đúng thời gian dự kiến. Vì vậy, SDLC không chỉ là công cụ kỹ thuật, mà là nguồn động viên, là động lực đẩy nhóm dự án vượt qua mọi thách thức, biến những ý tưởng thành sản phẩm tuyệt vời như mong muốn của các bên liên quan trong dự án.

6 giai đoạn trong quy trình phát triển phần mềm

Quy trình phát triển phần mềm ở mỗi doanh nghiệp, sản phẩm sẽ có sự khác biệt, dưới đây là 6 bước cơ bản mà bạn có thể tham khảo:

Giai đoạn 1: Lập kế hoạch và phân tích yêu cầu

Bước đầu tiên trong quy trình phát triển phần mềm chính là thu thập và xác định rõ các yêu cầu từ người dùng và các bên liên quan. Nghiên cứu thị trường đóng vai trò quyết định, giúp xác định chức năng mà phần mềm cần cung cấp để đáp ứng nhu cầu của người dùng và đảm bảo tính cạnh tranh trên thị trường.

Các thành viên trong nhóm phát triển phần mềm sau đó làm việc chặt chẽ với khách hàng để thống nhất yêu cầu chi tiết và thông số kỹ thuật. Thông tin này được tổng hợp thành tài liệu đặc tả yêu cầu phần mềm (Software Requirement Specification). Tài liệu này bao gồm thông tin về chức năng, giao diện, hiệu suất, cũng như bản phác thảo về thành phần, nhiệm vụ của từng nhà phát triển và các thông số thử nghiệm để đảm bảo chất lượng sản phẩm. Ở giai đoạn này, người quản lý và đội phát triển thống nhất lựa chọn mô hình phát triển phần mềm phù hợp nhất.

Ví dụ: Một doanh nghiệp A muốn phát triển ứng dụng di động để cung cấp dịch vụ gọi xe, Business Analyst sẽ là người trực tiếp khảo sát khách hàng và lập kế hoạch về ứng dụng đó bao gồm: chức năng, giao diện, đặc tả hết những yêu cầu từ phía khách hàng để hướng đến mục tiêu chung là hoàn thiện ứng dụng gọi xe.

XEM THÊM CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN:

• Các mô hình phát triển phần mềm phổ biến nhất
• Kỹ năng cần thiết cho BA
• Phương pháp xác định yêu cầu người dùng

Giai đoạn 2: Thiết kế phần mềm

Dựa trên yêu cầu và thông số kỹ thuật từ giai đoạn 1, nhóm phát triển phần mềm sẽ bắt đầu tạo ra kiến trúc tổng thể cần thiết cho phần mềm. Trong quá trình này, các yếu tố như ngân sách, thời gian, công nghệ, mức độ rủi ro sẽ được xác định rõ ràng.

Kết quả cuối cùng của giai đoạn thiết kế phần mềm là các đặc điểm kỹ thuật thiết kế như kiến trúc, yêu cầu hệ thống và các đại diện cho Back-end, Front-end giúp toàn bộ nhóm phát triển theo dõi quá trình phát triển phần mềm hiệu quả. Quá trình này giúp đảm bảo rằng sản phẩm được xây dựng đúng theo đặc tả và đáp ứng được mục tiêu đề ra từ đầu.

Ví dụ: Ví dụ: Sau khi BA thu thập thông tin từ khách hàng, nhóm phát triển phần mềm sẽ tiến hành thiết kế ứng dụng di động gọi xe. Nhóm này sẽ xây dựng kiến trúc tổng thể, đặc tả hệ thống, thiết kế Band-end và Front-end. Trong quá trình đó, nhóm sẽ quản lý chi phí phát triển để không vượt ngân sách. Đồng thời, nhóm cũng quản lý thời gian chặt chẽ để đáp ứng đúng lịch trình của khách hàng. Ngoài ra, nhóm cũng cần lựa chọn công nghệ phù hợp để đạt hiệu suất tốt, linh hoạt để đáp ứng các yêu cầu trong tương lai. 

Giai đoạn 3: Development - Lập trình

Ở giai đoạn này trong quy trình phát triển phần mềm, nhóm phát triển phần mềm tiến hành viết mã và triển khai các thông số thiết kế đã được xác định từ giai đoạn 2. Cụ thể, các nhà phát triển Front-end tập trung vào xây dựng giao diện người dùng, trong khi Back-end developer sử dụng các ngôn ngữ lập trình và framework để xây dựng các phần máy chủ và hợp tác với hệ quản trị cơ sở dữ liệu để xử lý dữ liệu.

Sau khi hoàn tất quá trình lập trình, các nhà phát triển triển khai sản phẩm trong môi trường phát triển. Tiếp theo, họ thực hiện các bước thử nghiệm sản phẩm và điều chỉnh sản phẩm để đảm bảo rằng nó đáp ứng đúng các yêu cầu đã đề ra. Giai đoạn này thường mất nhiều thời gian và nguồn lực, đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển đổi từ ý tưởng thành một sản phẩm phần mềm thực tế.

Giai đoạn 4: Tester - Kiểm thử

Sau khi hoàn tất quá trình lập trình phần mềm, sản phẩm được chuyển giao cho nhóm kiểm thử phần mềm. Các tester sẽ tạo và triển khai các tình huống kiểm thử (test case), đồng thời tiến hành kiểm thử phần mềm. Mục tiêu chính của quá trình kiểm thử là xác minh và đảm bảo chất lượng và đáp ứng đúng các yêu cầu đã được đề ra cho sản phẩm. 

Sau đợt kiểm thử, nhóm tester sẽ ghi lại và cập nhật lỗi sử dụng công cụ quản lý lỗi và báo cáo về các vấn đề cho nhóm phát triển. Trong bước này, tester thường hợp tác chặt chẽ với nhóm phát triển để giải quyết các lỗi hiện tại và cập nhật chúng vào hệ thống quản lý lỗi. Cách tiếp cận này có thể tuân theo mô hình phát triển phần mềm đã được chọn từ bước 1, có thể là lần lượt hoặc đồng thời tùy thuộc vào chiến lược cụ thể của dự án.

Ví dụ: Sau khi phần mềm hoàn tất, nhóm kiểm thử sẽ tiến hành các test case để đảm bảo chất lượng ứng dụng di động gọi xe. Các lỗi xuất hiện sẽ được ghi lại và báo cáo. Nhóm tester và phát triển sẽ cùng nhau sửa các lỗi này để đảm bảo chất lượng tốt nhất và kịp thời điểm triển khai cho ứng dụng di động gọi xe. 

Giai đoạn 5: Deployment - Triển khai sản phẩm

Sau khi hoàn tất quá trình kiểm thử và đảm bảo rằng phần mềm không còn lỗi, nhóm phát triển sẽ tiến hành triển khai sản phẩm lên Production environment (môi trường chứa ứng dụng thực tế, chạy với người dùng thực, và dữ liệu thực). Điều này đồng nghĩa với việc cung cấp sản phẩm hoàn chỉnh cho khách hàng.

Sau khi triển khai, quá trình thử nghiệm Beta sẽ được tiến hành để thu thập phản hồi từ người dùng thực tế, từ đó hoàn thiện chất lượng của phần mềm khi triển khai ở quy mô lớn. Trong bước này của quy trình phát triển phần mềm, nhà phát triển cũng cần lên kế hoạch chuẩn bị cho mọi tình huống có thể xảy ra để chủ động xử lý.

Ví dụ: Phiên bản beta của ứng dụng di động được triển khai cho một nhóm nhỏ người dùng để thu thập phản hồi. Các phiên bản mới được triển khai thường xuyên để cải thiện và bổ sung tính năng.

Giai đoạn 6: Bảo trì

Sau khi phần mềm đã được triển khai và khách hàng bắt đầu sử dụng ở mức chất lượng cao, bước tiếp theo trong quy trình phát triển phần mềm là duy trì sản phẩm. Thông thường, doanh nghiệp sẽ hình thành một nhóm chuyên về duy trì để quản lý và giải quyết mọi vấn đề mà người dùng có thể gặp phải trong quá trình sử dụng sản phẩm. Nhóm này sẽ đảm bảo quản lý và giải quyết tất cả các thách thức mà người dùng có thể đối mặt.

Đồng thời, phần mềm sẽ tiếp tục được cập nhật sau khi triển khai để loại bỏ các lỗi và cải thiện hiệu suất, đảm bảo rằng sản phẩm luôn duy trì được tiêu chuẩn cao nhất trong quá trình sử dụng.

Ví dụ: Doanh nghiệp tiếp tục duy trì và cập nhật ứng dụng, thêm tính năng mới dựa trên phản hồi người dùng và điều chỉnh các lỗi. Cập nhật định kỳ giúp đảm bảo rằng ứng dụng luôn duy trì hiệu suất cao và an toàn.

>>Đăng ký ngay khóa đào tạo Business Analyst cùng các chuyên gia giỏi tại ứng dụng Askany để có cơ hội nhận được nhiều ưu đãi hấp dẫn.