Các mô hình phát triển phần mềm dành cho BA hiệu quả nhất

Mô hình Scrum

Đây là một quá trình phát triển phần mềm linh hoạt theo mô hình Agile. Nguyên tắc chính là chia phần mềm thành các phần nhỏ để phát triển (những phần nhỏ này phải dễ đọc và có thể phát hành - release được). Lấy phản hồi của khách hàng trong quá trình phát triển và thực hiện các sửa đổi phù hợp để đảm bảo rằng việc phát hành sản phẩm đáp ứng nhu cầu của họ. Scrum chia dự án thành các vòng lặp phát triển được gọi là Sprint. Mỗi Sprint thường mất 2-4 tuần (khoảng 30 ngày) để hoàn thành. Mô hình này rất lý tưởng cho các dự án có nhiều sự thay đổi và yêu cầu tốc độ cao.

Ưu điểm của Scrum

• Tính linh hoạt và thích ứng: Scrum cho phép nhóm phát triển thay đổi dễ dàng để đáp ứng yêu cầu hoặc điều kiện thị trường một cách chủ động.
• Tăng cường tương tác: Mô hình này nâng cao khả năng tương tác và tính minh bạch giữa các thành viên trong nhóm.
• Cải thiện quản lý rủi ro: Cách tiếp cận lặp lại giúp tối ưu hóa khả năng dự đoán và kiểm soát rủi ro.

Nhược điểm của Scrum

• Đòi hỏi cam kết cao: Để đạt được mục tiêu, mô hình này yêu cầu sự hợp tác chặt chẽ và cam kết của tất cả thành viên.
• Khó khăn trong quản lý lớn: Scrum có thể gặp khó khăn khi áp dụng cho các dự án có quy mô lớn hoặc phức tạp.

Ví dụ cụ thể: Một công ty phần mềm sử dụng Scrum để phát triển một ứng dụng di động. Họ bắt đầu bằng việc xác định các tính năng quan trọng và sắp xếp chúng trong Product Backlog. Sau đó, họ tiến hành các Sprint 2 tuần, mỗi Sprint kết thúc với một phiên bản có thể triển khai của ứng dụng, và cuối cùng, họ thu thập phản hồi từ người dùng để cải tiến sản phẩm.

Mô hình xoắn ốc - Spiral model

Mô hình xoắn ốc là sự kết hợp giữa Mô hình thác nước và Mô hình lặp, nó có nhiều điểm tương đồng với mô hình gia tăng. Mô hình này được Barry Boehm đề xuất vào năm 1986. Mô hình xoắn ốc được sử dụng trong các dự án phần mềm có quy mô lớn, phức tạp và có nhiều rủi ro, ví dụ như: Hệ thống ngân hàng, hệ thống y tế và hệ thống quốc phòng.

Trong mô hình xoắn ốc Spiral model, quy trình phát triển phần mềm được biểu diễn như một vòng xoắn ốc, với các giai đoạn bao gồm:

• Thiết lập mục tiêu: Xác định mục tiêu cho từng giai đoạn/ pha của dự án.
• Đánh giá và giảm thiểu rủi ro: Đánh giá rủi ro và thực hiện hành động để giảm thiểu chúng.
• Phát triển và đánh giá: Thiết kế kiến trúc, giao diện và viết mã nguồn cho phần mềm. Sau khi đánh giá rủi ro, các mô hình xây dựng hệ thống được lựa chọn từ các mô hình phổ biến.
• Lập kế hoạch tiếp theo: Đánh giá dự án và lập kế hoạch cho giai đoạn tiếp theo của mô hình xoắn ốc.

Ưu điểm của mô hình xoắn ốc:

• Quản lý rủi ro tốt: Mô hình xoắn ốc giúp xác định và giải quyết rủi ro sớm trong quá trình phát triển.
• Phản hồi sớm: Khách hàng có thể tham gia vào quá trình phát triển và đưa ra phản hồi sớm.
• Sản phẩm chất lượng: Mô hình xoắn ốc giúp phát triển phần mềm chất lượng cao hơn so với mô hình thác nước.
• Linh hoạt: Mô hình xoắn ốc có thể thích ứng với những thay đổi trong yêu cầu của khách hàng.

Nhược điểm của mô hình xoắn ốc:

• Độ phức tạp: Các mô hình xoắn ốc có thể phức tạp hơn các mô hình khác.
• Tốn kém: Các mô hình xoắn ốc có thể đắt hơn các mô hình khác.
• Thời gian phát triển dài: Mô hình xoắn ốc có thể dẫn đến thời gian phát triển lâu hơn so với các mô hình khác.

Ví dụ cụ thể:

Một dự án xây dựng hệ thống quản lý tài chính cho ngân hàng A có thể áp dụng mô hình xoắn ốc như sau:

Vòng lặp 1:

• Phân tích rủi ro: Xác định các rủi ro liên quan đến dự án như bảo mật, khả dụng, đáp ứng yêu cầu của khách hàng, chi phí và thời gian.
• Lập kế hoạch: Lập kế hoạch cho các hoạt động như thu thập yêu cầu, phân tích yêu cầu, thiết kế sơ lược, xây dựng nguyên mẫu và kiểm thử nguyên mẫu.
• Thiết kế: Thiết kế sơ bộ hệ thống quản lý tài chính bao gồm các thành phần phần mềm chính và chức năng chính của hệ thống.
• Thực hiện: Xây dựng nguyên mẫu của các thành phần phần mềm chính.
• Kiểm thử: Kiểm thử nguyên mẫu để đảm bảo đáp ứng các yêu cầu cơ bản của khách hàng.

Vòng lặp 2:

• Phân tích rủi ro: Đánh giá lại và xác định các rủi ro mới phát sinh.
• Lập kế hoạch: Lập kế hoạch cho các hoạt động như thiết kế chi tiết, xây dựng và triển khai hệ thống.
• Thiết kế: Thiết kế chi tiết hệ thống quản lý tài chính từ các yêu cầu kỹ thuật, mô hình dữ liệu đến giao diện người dùng.
• Thực hiện: Xây dựng và triển khai hệ thống quản lý tài chính.
• Kiểm thử: Kiểm thử hệ thống để đảm bảo đáp ứng tất cả các yêu cầu của khách hàng.

Mô hình xoắn ốc tiếp tục với các vòng lặp tiếp theo, mỗi vòng lặp đều bao gồm việc đánh giá và cải thiện dựa trên phản hồi, cho đến khi sản phẩm cuối cùng được hoàn thiện.

Mô hình gia tăng - Incremental model

Mô hình gia tăng - Incremental model là một quá trình phát triển phần mềm trong đó các yêu cầu được chia thành nhiều mô-đun độc lập trong chu trình phát triển phần mềm. Trong mô hình này, mỗi mô-đun đều trải qua các giai đoạn yêu cầu, thiết kế, triển khai và thử nghiệm. Mỗi bản phát hành tiếp theo của mô-đun đều bổ sung thêm chức năng cho bản phát hành trước đó. Quá trình tiếp tục cho đến khi đạt được hệ thống hoàn chỉnh.

Các giai đoạn khác nhau của mô hình gia tăng như sau:

• Phân tích yêu cầu: Trong giai đoạn đầu tiên của mô hình gia tăng, product analysis sẽ xác định các yêu cầu. Và các yêu cầu chức năng của hệ thống được nhóm phân tích yêu cầu hiểu rõ. Để phát triển phần mềm theo mô hình gia tăng, giai đoạn này đóng một vai trò quan trọng.
• Thiết kế & Phát triển: Trong giai đoạn này, việc thiết kế chức năng hệ thống và phương pháp phát triển đã hoàn tất thành công. Khi phần mềm phát triển tính thực tiễn mới, mô hình tăng trưởng sử dụng phong cách và giai đoạn phát triển.
• Kiểm tra: Trong mô hình phát triển, giai đoạn kiểm tra sẽ kiểm tra hiệu suất của từng chức năng hiện có cũng như chức năng bổ sung. Trong giai đoạn thử nghiệm, các phương pháp khác nhau được sử dụng để kiểm tra hành vi của từng tác vụ.
• Triển khai: Giai đoạn triển khai cho phép giai đoạn coding của hệ thống phát triển. Nó liên quan đến việc mã hóa cuối cùng để thiết kế trong giai đoạn thiết kế và phát triển cũng như kiểm tra chức năng trong giai đoạn thử nghiệm. Sau khi hoàn thành giai đoạn này, số lượng sản phẩm hoạt động được tăng cường và nâng cấp lên thành sản phẩm hệ thống cuối cùng.

Ưu điểm của mô hình tăng trưởng:

• Nguyên mẫu sớm: Có thể tạo ra nguyên mẫu của sản phẩm sớm trong vòng đời phát triển.
• Linh hoạt cao: Khi thay đổi yêu cầu dự án, chi phí thay đổi ít hơn vì chỉ ảnh hưởng đến module cụ thể.
• Quản lý rủi ro: Dễ dàng quản lý rủi ro do phân chia thành các module nhỏ.
• Giảm chi phí: Giảm chi phí cho lần đầu giao sản phẩm.

Nhược điểm của mô hình tăng trưởng:

• Yêu cầu thiết kế tốt: Cần có khả năng thiết kế và phương pháp tốt để phân chia yêu cầu hợp lý.
• Chi phí cao: Chi phí phát triển theo phương pháp này có thể cao hơn so với mô hình thác nước (waterfall)

Ví dụ cụ thể: 

Một dự án phát triển hệ thống ERP cho doanh nghiệp có thể được chia thành các nấc thang:

• Nấc thang 1: Thu thập yêu cầu cơ bản và xây dựng kiến trúc tổng thể của hệ thống.
• Nấc thang 2: Bổ sung yêu cầu mới và thiết kế chức năng bổ sung.
• Các nấc thang tiếp theo: Tiếp tục phát triển, kiểm thử và tích hợp các chức năng mới cho đến khi hệ thống hoàn thiện.

Mô hình RAD - Rapid Application Development

Đây là một phương pháp quản lý dự án và phát triển phần mềm linh hoạt tập trung vào phát triển ứng dụng nhanh chóng. Đặc biệt thích hợp cho các dự án yêu cầu cập nhật nhanh chóng và thường xuyên dựa trên nhu cầu thay đổi và hoàn cảnh kinh doanh.

Ưu điểm của mô hình RAD:

• Giảm thời gian phát triển: Quy trình nhanh chóng giúp giảm thời gian cần thiết để phát triển sản phẩm.
• Tăng khả năng sử dụng lại: Các thành phần có thể được tái sử dụng trong các dự án khác nhau.
• Dễ dàng thu thập phản hồi: Phản hồi từ khách hàng có thể được thu thập và tích hợp nhanh chóng vào quy trình phát triển.
• Thích hợp cho dự án quy mô vừa và nhỏ: RAD thường được chứng minh là hiệu quả nhất cho các dự án không quá lớn.

Nhược điểm của mô hình RAD:

• Không lý tưởng cho ngân sách thấp: Cần có nguồn lực tài chính đủ để hỗ trợ quy trình phát triển nhanh.
• Yêu cầu kỹ năng cao: Đòi hỏi đội ngũ phát triển có kỹ năng và kinh nghiệm nhất định.
• Khó theo dõi tiến trình: Các vấn đề có thể phát sinh do việc hoạt động độc lập của các nhóm

Ví dụ cụ thể: Một công ty phần mềm có thể sử dụng mô hình RAD để phát triển một ứng dụng quản lý khách hàng. Họ bắt đầu bằng việc xác định yêu cầu kinh doanh và mô hình hóa dữ liệu. Sau đó, họ phát triển các nguyên mẫu nhanh chóng và thu thập phản hồi từ người dùng để cải thiện ứng dụng. Cuối cùng, họ thực hiện các bước kiểm thử và chuẩn bị sản phẩm cho việc triển khai.

Hiểu về các mô hình phát triển phần mềm sẽ giúp bạn tiếp cận đến những phương pháp hiện đại nhất trong công nghệ. Từ đó, sản phẩm của doanh nghiệp sẽ tăng khả năng đáp ứng nhu cầu xã hội hiện tại mà còn sẵn sàng cho các thách thức tương lai. 

Nếu bạn vẫn đang phân vân không biết chọn mô hình nào hoặc áp dụng sao cho dự án của mình thì hãy liên hệ tư vấn với chuyên gia trong lĩnh vực BA tại Askany nếu không muốn phát triển một sản phẩm kém chất lượng và tiêu tốn thời gian, chi phí nhé!