Rối loạn nhân cách ranh giới (BPD) là gì ? Có thể chữa khỏi ?

Định nghĩa rối loạn nhân cách ranh giới là gì?

Rối loạn nhân cách ranh giới (BPD - borderline personality disorder) là một dạng rối loạn tâm thần đặc trưng bởi những tâm trạng, suy nghĩ và hành vi không ổn định. Tình trạng này kéo dài có thể ảnh hưởng đến cách bạn nhìn nhận bản thân, xã hội và các tình huống trong cuộc sống.

Rối loạn nhân cách ranh giới là một bệnh tâm thần ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng điều chỉnh cảm xúc của bệnh nhân. Việc mất kiểm soát cảm xúc này có thể làm tăng tính bốc đồng, ảnh hưởng đến cách người bệnh cảm nhận về bản thân và gây nên những tác động tiêu cực đến mối quan hệ của họ với người xung quanh. 

Những người mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới, rối loạn nhân cách cảm xúc không ổn định thường trải qua những thay đổi tâm trạng nhanh chóng khiến họ trở nên bối rối và không biết phải làm gì. Vì sự nhầm lẫn này, bệnh nhân rất nhạy cảm và dễ nổi cơn thịnh nộ hoặc có hành vi chống đối mạnh mẽ. Khi cảm xúc quá mãnh liệt, họ khó có thể suy nghĩ sáng suốt và giữ bình tĩnh, vì vậy họ làm những việc nguy hiểm gây hại cho bản thân và những người xung quanh.

Mặc dù vậy, nhiều người mắc chứng rối loạn có thể trở nên tốt hơn sau khi được điều trị và có thể học cách sống một cuộc sống viên mãn dưới sự tham vấn tâm lý từ các chuyên gia, bác sĩ. Hiện nay, đã có các phương pháp điều trị hiệu quả để kiểm soát các triệu chứng của rối loạn nhân cách ranh giới.

Nếu bạn nghi ngờ mình đang mắc hội chứng rối loạn nhân cách ranh giới hoặc muốn tìm hiểu thêm thông tin về BPD, bạn có thể đọc tiếp bài viết bên dưới. Nếu bạn cần tìm một chuyên gia, nhà trị liệu tâm lý hàng đầu, hãy tải ngay ứng dụng Askany để được thăm khám và tư vấn 1:1 ngay hôm nay. 

Nguyên nhân gây bệnh BPD - Rối loạn nhân cách ranh giới

Nguyên nhân xuất hiện bệnh này vẫn chưa được y học công bố rõ ràng. Tuy nhiên, yếu tố di truyền và ảnh hưởng từ môi trường được cho là hai nguyên nhân chính gây ra bệnh. Ngoài ra, nhiều nghiên cứu hiện nay cũng chỉ ra những bất thường về cấu trúc và chức năng não bộ có thể hình thành rối loạn đa nhân cách ranh giới.

Các yếu tố xã hội và văn hóa cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Thống kê cho thấy, những người mắc bệnh BPD đến từ nhiều hoàn cảnh khác nhau, nhưng hầu hết sẽ trải qua một số loại chấn thương hoặc từng bị bỏ rơi khi còn nhỏ.

• Yếu tố gia đình: Những người có thành viên máu mủ trong gia đình (chẳng hạn như cha mẹ hoặc anh chị em ruột) mắc bệnh có thể có nguy cơ mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới cao hơn người bình thường.
• Do cấu trúc và chức năng của não bộ: Nghiên cứu cho thấy những người mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới có thể trải qua những thay đổi về cấu trúc và chức năng trong não, đặc biệt là ở những khu vực kiểm soát xung động (sự bốc đồng) và điều chỉnh cảm xúc. Tuy nhiên, các nghiên cứu chưa chứng minh được liệu những thay đổi này có phải là yếu tố nguy cơ gây bệnh hay liệu những thay đổi này có phải do rối loạn gây ra.
• Các yếu tố môi trường, văn hóa và xã hội: Nhiều người mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới cho biết họ đã trải qua ít nhất một sự kiện đau thương trong cuộc sống, chẳng hạn như bị lạm dụng, bị bỏ rơi hoặc gặp khó khăn trong thời thơ ấu. Những người bệnh khác có thể đã tiếp xúc với các mối quan hệ hoặc xung đột không ổn định.

Mặc dù những yếu tố này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, nhưng không có nghĩa là người mắc các triệu chứng trên có thể chắc chắn bị rối loạn nhân cách ranh giới. Tương tự như vậy, những người không có các yếu tố nguy cơ này cũng có thể mắc chứng rối loạn này trong đời

Dấu hiệu và triệu chứng của BPD - rối loạn nhân cách ranh giới

Tình cảm của bệnh nhân BPD dành cho người khác có thể thay đổi nhanh chóng, từ cực kỳ gần gũi đến cực kỳ chán ghét. Những cảm giác thay đổi này có thể dẫn đến các mối quan hệ không ổn định và gây ra những nỗi đau tinh thần.

Những người mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới cũng thường có xu hướng nhìn nhận mọi thứ theo hướng tiêu cực, chẳng hạn như tất cả đều tốt hoặc tất cả đều hoàn toàn xấu. Suy nghĩ của họ có thể thay đổi một cách nhanh chóng và họ có thể hành động bốc đồng hoặc vô cùng liều lĩnh.

Các dấu hiệu và triệu chứng BPD khác có thể bao gồm:

• Nỗ lực để việc bản thân tránh bị bỏ rơi, lao đầu vào các mối quan hệ hoặc kết thúc chúng một cách nhanh chóng.
• Có các mối quan hệ cực kỳ mãnh liệt hoặc các mối quan hệ không ổn định với gia đình, bạn bè và những người xung quanh.
• Y thức về bản thân trong hình ảnh bị bóp méo và không ổn định.
• Có các hành vi bốc đồng và nguy hiểm, chẳng hạn như tiêu xài hoang phí, lạm dụng chất kích thích, quan hệ tình dục không an toàn, lái xe liều lĩnh và ăn uống vô tội vạ.

Lưu ý: Nếu những hành vi này xảy ra chủ yếu trong thời gian tâm trạng hoặc năng lượng phấn chấn, chúng có thể là triệu chứng của rối loạn tâm trạng chứ không phải rối loạn nhân cách ranh giới.

• Hành vi tự làm hại bản thân, chẳng hạn như rạch tay.
• Những suy nghĩ lặp đi lặp lại về các hành vi tự tử hoặc có ý định tự tử.
• Tâm trạng dữ dội và rất hay thay đổi, các giai đoạn này thường kéo dài từ vài giờ đến vài ngày.
• Cảm giác trống rỗng dai dẳng
• Tức giận không thích hợp, dữ dội hoặc có vấn đề trong việc kiểm soát cơn giận.
• Cảm giác phân ly, chẳng hạn như cảm giác bị tách rời khỏi chính mình, quan sát bản thân từ bên ngoài cơ thể hoặc cảm giác không thực tế.

Không phải tất cả mọi người mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới đều trải qua tất cả các triệu chứng này. Mức độ nghiêm trọng, tần suất và thời gian của các triệu chứng bệnh phụ thuộc vào từng cá nhân và tình trạng sức khỏe của họ.

Bệnh nhân mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới có tỷ lệ tự làm hại bản thân và hành vi tự tử cao hơn đáng kể so với dân số nói chung. Những người mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới muốn làm tổn thương bản thân hoặc có ý định tự tử cần được giúp đỡ ngay lập tức.

Nếu bạn hoặc những người xung quanh bạn đang gặp khó khăn do bệnh BPD gây ra, hãy gọi hoặc liên hệ ngay với các bác sĩ chuyên khoa tâm lý - tâm thần của Askany để được hỗ trợ ngay lập tức.

XEM THÊM:

• Nguyên nhân hình thành rối loạn nhân cách chống đối xã hội
• Rối loạn lo âu lan tỏa là gì
• Rối loạn lo âu xã hội nguy hiểm như thế nào

Phương pháp chẩn đoán BPD

Chuyên gia sức khỏe tâm thần được cấp phép có kinh nghiệm chẩn đoán và điều trị rối loạn tâm thần (chẳng hạn như bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý học hoặc nhân viên xã hội lâm sàng) có thể chẩn đoán rối loạn nhân cách ranh giới dựa trên một cuộc phỏng vấn và thảo luận kỹ lưỡng về các triệu chứng với bệnh nhân.

Khám sức khỏe định kỳ cẩn thận và kỹ lưỡng cũng có thể giúp loại trừ các nguyên nhân có thể gây bệnh BPD. Khi chẩn đoán, các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần sẽ thảo luận về các triệu chứng của người bệnh và hỏi về tiền sử bệnh gia đình, bao gồm cả tiền sử bệnh tâm thần.

Rối loạn nhân cách ranh giới thường được chẩn đoán ở tuổi vị thành niên hoặc đầu tuổi trưởng thành. Đôi khi, một người dưới 18 tuổi cũng có thể được chẩn đoán mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới nếu các triệu chứng nghiêm trọng và kéo dài ít nhất một năm.

Những bệnh nào khác có thể xảy ra đồng thời với rối loạn nhân cách ranh giới?

Rối loạn nhân cách ranh giới thường xảy ra với các bệnh tâm thần khác, chẳng hạn như rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD). Những rối loạn xảy ra đồng thời này có thể làm cho việc chẩn đoán và BPD trở nên khó khăn hơn, đặc biệt là khi các triệu chứng của rối loạn khác trùng lặp với triệu chứng của BPD. 

Ví dụ, những người mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới cũng có nhiều khả năng gặp phải các triệu chứng của chứng rối loạn trầm cảm nặng, PTSD, rối loạn lưỡng cực, rối loạn lo âu, lạm dụng chất kích thích hoặc rối loạn ăn uống.