Hỏi đáp về luật hôn nhân gia đình đầy đủ và chi tiết nhất

Những quy định chung trong luật hôn nhân gia đình

Nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân gia đình nước ta là gì?

Theo Điều 2, Luật hôn nhân gia đình 2014, nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình nước ta được quy định cụ thể như sau:

• Hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng.
• Hôn nhân giữa công dân Việt Nam thuộc các dân tộc, tôn giáo, giữa người theo tôn giáo với người không theo tôn giáo, giữa người có tín ngưỡng với người không có tín ngưỡng, giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài được tôn trọng và được pháp luật bảo vệ.
• Xây dựng gia đình ấm no, tiến bộ, hạnh phúc; các thành viên gia đình có nghĩa vụ tôn trọng, quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau; không phân biệt đối xử giữa các con.
• Nhà nước, xã hội và gia đình có trách nhiệm bảo vệ, hỗ trợ trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật thực hiện các quyền về hôn nhân và gia đình; giúp đỡ các bà mẹ thực hiện tốt chức năng cao quý của người mẹ; thực hiện kế hoạch hóa gia đình.
• Kế thừa, phát huy truyền thống văn hóa, đạo đức tốt đẹp của dân tộc Việt Nam về hôn nhân và gia đình.

Điều kiện để kết hôn là gì?

Tại Điều 8 của Luật hôn nhân gia đình 2014, để kết hôn, nam và nữ phải tuân theo các điều kiện sau:

• Nam đủ 20 tuổi trở lên, nữ đủ 18 tuổi trở lên.
• Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định.
• Nam nữ kết hôn không bị mất năng lực hành vi dân sự.
• Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp bị cấm kết hôn theo quy định tại các điểm a, b, c và d của khoản 2 Điều 5 luật này.

Việc đăng ký kết hôn có thể mất nhiều thời gian và thủ tục phức tạp, đặc biệt nếu hai bên nam, nữ có hộ khẩu ở hai địa phương khác nhau. Hãy liên hệ với các luật sư giỏi trên Askany để được tư vấn các điều kiện và thủ tục đăng ký kết hôn đầy đủ TẠI ĐÂY.

Hành vi nào bị cấm thực hiện trong luật hôn nhân gia đình?

Các điều kiện để kết hôn là một trong những vấn đề hỏi đáp về tư vấn luật hôn nhân gia đình phổ biến nhất hiện nay. Cụ thể, khoản 2 Điều 5 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 đã nêu cụ thể là những trường hợp nào cấm kết hôn. Chúng gồm các trường hợp sau:

1. Kết hôn giả.
2. Tảo hôn.
3. Ép người khác kết hôn, lừa người khác kết hôn.
4. Kết hôn với người khác khi đang có vợ, chồng, hoặc chưa hoàn thành thủ tục ly hôn.
5. Trường hợp kết hôn với người cùng dòng máu về trực hệ, có quan hệ họ hàng trong phạm vi ba đời, quan hệ cha, mẹ với con nuôi, quan hệ cha mẹ với con dâu, rể, cha mẹ với con riêng của đối phương.
6. Kết hôn với thỏa thuận của cải.
7. Kết hôn để xâm phạm tình dục, mua bán, bóc lột sức lao động người khác hoặc có hành vi, mục đích trục lợi.

Sau khi thỏa các điều kiện trên, bạn có thể đăng ký kết hôn với nửa kia của mình. Lưu ý, nếu kết hôn với người nước ngoài, bạn cũng cần cùng lúc chấp hành điều kiện cho phép kết hôn của quốc gia của nửa kia.

Các trường hợp trên không chỉ là cấm kết hôn, chúng còn áp dụng cho trường hợp chung sống như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn. Nếu bị phát hiện, bạn sẽ bị xử lý đúng theo quy định của luật Hôn nhân và gia đình.

Căn cứ nào để Tòa án xem xét giải quyết cho ly hôn?

Theo điều 55, 56 của Luật hôn nhân gia đình 2014, trường hợp vợ chồng muốn ly hôn sẽ được Toà án căn cứ vào các điểm sau để giải quyết:

• Nếu xét thấy hai bên vợ chồng tự nguyện ly hôn và đã thoả thuận về việc chia tài sản và nuôi dưỡng, giáo dục con thì Tòa án sẽ công nhận thuận tình ly hôn. Nhưng nếu hai bên không thể thỏa thuận hoặc thỏa thuận không bảo đảm quyền lợi chính đáng của vợ và con thì Tòa án sẽ tiến hành giải quyết ly hôn.
• Khi vợ hoặc chồng yêu cầu ly hôn mà hoà giải không thành thì Tòa án sẽ giải quyết vụ việc nếu có căn cứ về việc vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân rơi vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài và mục đích hôn nhân không đạt được.
• Khi vợ hoặc chồng của người bị Toà án tuyên bố mất tích yêu cầu ly hôn thì Tòa án sẽ giải quyết cho ly hôn.
• Nếu có căn cứ về việc chồng, vợ có hành vi bạo lực gia đình làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình trạng, sức khỏe, tinh thần của người kia thì Tòa án sẽ giải quyết cho ly hôn.

Thủ tục ly hôn cần những gì?

Thủ tục ly hôn không phải chỉ cần mỗi đơn xin ly hôn. Bạn cần phải làm một bộ hồ sơ để xin ly hôn. Hồ sơ xin ly hôn sẽ thường bao gồm các loại giấy tờ như sau:

• Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn bản chính của vợ và/hoặc chồng (trong trường hợp ly hôn đơn phương thì chỉ cần một bản).
• Bản sao CMND/CCCD đã công chứng của cả vợ và/hoặc chồng.
• Bản sao Sổ hộ khẩu đã công chứng.
• Bản sao Giấy khai sinh của con (nếu có) đã công chứng.
• Bản sao đã công chứng của các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản chung và riêng dành cho việc tranh chấp tài sản giữa hai bên.

Sau khi đã hoàn tất bộ hồ sơ xin ly hôn, bạn sẽ nộp tại tòa án nhân dân ở nơi cư trú. Tòa án sẽ yêu cầu hai bên hòa giải và tự thỏa thuận với nhau. Trong trường hợp không thể tự thỏa thuận, tòa sẽ đứng ra giải quyết và quyết định cho cả hai.

Ai được quyền nuôi con sau ly hôn?

Quyền nuôi con sau khi ly hôn là một vấn đề nóng hổi và phức tạp ở bất kỳ vụ án ly hôn nào. Việc ai được quyền nuôi con sau khi ly hôn sẽ do hai vợ chồng tự thỏa thuận với nhau. Làm sao để giành quyền nuôi con sau ly hôn?

Trong trường hợp không đạt được thỏa thuận thì tòa án sẽ là người giải quyết. Tòa án sẽ xem xét các điều kiện vật chất và tinh thần mà mỗi người có thể cung cấp cho con cái để quyết định ai là người phù hợp nhất cho việc nuôi dưỡng đứa trẻ.

Đối với trường hợp người con dưới ba tuổi thì người mẹ sẽ được quyền nuôi con sau khi ly hôn, trừ trường hợp người đó không có đủ khả năng để nuôi dưỡng đứa trẻ. Đối với trường hợp người con từ 7 tuổi trở lên thì tòa sẽ xem xét nguyện vọng của người con để đưa ra quyết định ai được quyền nuôi con sau khi ly hôn.

Trợ cấp nuôi con sau ly hôn quy định như thế nào?

Trong trường hợp không được quyền trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn thì người bố hoặc mẹ có quyền và nghĩa vụ trợ cấp nuôi con sau ly hôn. Trợ cấp nuôi con nghĩa là họ cung cấp một khoản tiền để giúp đỡ người kia trong việc nuôi dưỡng và chăm sóc con cái. Mức trợ cấp sẽ do hai bên tự thỏa thuận với nhau hoặc tòa án quyết định trong trường hợp không thể tự thỏa thuận.

Nguyên tắc giải quyết tài sản khi vợ chồng ly hôn là gì?

Luật chia tài sản khi ly hôn đã được nhà nước quy định rõ trong điều 59 bộ Luật hôn nhân và gia đình năm 2014. Cụ thể, việc chia tài sản sau khi ly hôn được quy định như sau:

Về cơ bản, tài sản chung của vợ chồng sẽ được chia đôi. Tài sản chung là những tài sản mà cả hai kiếm được trong thời gian hôn nhân. Trường hợp ngoại lệ là các tài sản bất động sản mà một trong hai có được trước hôn nhân. Tài sản riêng là tài sản của vợ hoặc chồng có được trước hôn nhân hoặc được cho, tặng, thừa kế riêng trong quá trình hôn nhân. Tài sản riêng sẽ không đưa ra tranh chấp sau khi ly hôn.

Tuy nói là chia đôi nhưng tòa án sẽ xem xét những yếu tố khác để quyết định việc phân chia tài sản như là:

• Gia cảnh của vợ, chồng và gia đình hai bên.
• Công sức của mỗi người trong việc đóng góp vào khối tài sản chung.
• Lỗi của mỗi người khiến dẫn tới việc ly hôn.

Vì thế, rất hiếm khi mà việc chia tài sản sau khi ly hôn có tỷ lệ là 50:50. Rất nhiều trường hợp tài sản được chia ra một cách chênh lệch như 40:60 hoặc 45:55 tổng giá trị tài sản chung. Thậm chí đã có những trường hợp chia theo tỷ lệ 70:30 hoặc 80:20 và vẫn được coi là đúng theo quy định pháp luật.

Câu hỏi thường gặp về luật hôn nhân gia đình

1. Tôi và cô ấy đã tổ chức đám cưới và chung sống cùng nhau hơn 5 năm nhưng chưa đăng ký giấy kết hôn. Vậy thì có vi phạm pháp luật về hôn nhân gia đình không?

Pháp luật Việt Nam quy định việc chung sống với nhau như vợ chồng không vi phạm pháp luật và trong một số trường hợp có thể coi là một dạng kết hôn. Tuy nhiên việc chưa đăng ký giấy kết hôn sẽ làm cho bạn không được hưởng các quyền vợ chồng ở Việt Nam. Vì thế bạn nên sắp xếp để làm thủ tục đăng ký kết hôn ngay nhé.

2. Chị L bị cha mẹ cưỡng ép kết hôn, chị L có quyền yêu cầu tòa án hủy giấy đăng ký kết hôn đó không?

Trong trường hợp bị cưỡng ép kết hôn thì cuộc hôn nhân sẽ được coi là vi phạm pháp luật và hôn nhân sẽ bị hủy bỏ. Nếu không đưa ra được bằng chứng về việc ép kết hôn thì chị lờ có quyền yêu cầu ly hôn đơn phương với lý do hôn nhân không hạnh phúc hoặc bị ép kết hôn.

3. Chị V biết đơn ly hôn sẽ do tòa án giải quyết, thế nhưng chị không đăng ký kết hôn mà yêu cầu ly hôn thì tòa án có giải quyết không?

Do chưa đăng ký kết hôn, cả hai sẽ được không coi là vợ chồng dưới góc độ pháp luật. Do đó chị V không cần yêu cầu ly hôn. Nếu xảy ra tranh chấp tài sản hoặc giành quyền nuôi con thì tòa sẽ tiến hành xử lý theo bộ luật dân sự chứ không phải luật hôn nhân và gia đình.

4. Anh Q mang nợ cá nhân vì làm ăn thua lỗ,vợ chồng anh Q đã lập văn bản thỏa thuận về việc chia tài sản chung nhằm trốn tránh việc trả nợ cho anh Q. Vậy văn bản thỏa thuận trên có được công nhận không?

Theo pháp luật Việt Nam, việc chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân để trả nợ cho cá nhân hoặc tổ chức là không được phép. Do đó, văn bản thỏa thuận trên là vô hiệu.

5. Bố mẹ anh C cho anh riêng một ngôi nhà để vợ chồng anh ở chung. Anh C quyết định thực hiện giao dịch về căn nhà này thì có cần thỏa thuận với vợ không?

Nếu đã có văn bản xác nhận về việc cho tặng hoặc thừa kế riêng tài sản thì căn nhà là tài sản riêng của anh C và anh có toàn quyền quyết định thực hiện giao dịch mà không cần thảo luận với vợ. Nếu không có văn bản xác nhận thì đó là tài sản chung và anh C không có quyền riêng.

6. Sau ly hôn, vợ anh B được quyền nuôi con, tuy nhiên thường đi công tác để mẹ chị ấy chăm sóc, và cuộc sống của cháu đều thiếu thốn về cả vật chất và tinh thần. Vậy anh B có xin nuôi con được không?

Trường hợp của anh B là trường hợp muốn thay đổi quyết định quyền nuôi con sau ly hôn. Như đã trình bày ở trên, hai bên có thể tự thỏa thuận về việc thay đổi quyền nuôi con sau ly hôn với nhau. Trong trường hợp không thể thỏa thuận thì anh B có thể đơn phương yêu cầu tòa án thay đổi quyền đó.

7. Anh P và chị O đã cưới nhau nhưng chưa đăng ký kết hôn và hiện đã có con. Vậy quyền nuôi con sẽ được xác định như thế nào?

Theo pháp luật quy định, nếu chưa đăng ký kết hôn mà có con thì pháp luật vẫn sẽ thừa nhận các quyền và nghĩa vụ với con của hai người. Trong trường hợp tranh chấp quyền nuôi con thì pháp luật vẫn sẽ xử theo luật hôn nhân và gia đình, theo như những gì đã trình bày ở trên.

Xem thêm: 

• Hướng dẫn làm thủ tục đăng ký kết hôn với người nước ngoài nhanh chóng 
• Quy định tài sản thừa kế sau hôn nhân như thế nào?