Chứng rối loạn giấc ngủ ở trẻ em và chiếc lược cải thiện

Rối loạn giấc ngủ ở trẻ em là gì?

Rối loạn giấc ngủ ở trẻ em là những bất thường về thời gian và chất lượng giấc ngủ. Thường xảy ra khi trẻ ở một độ tuổi nhất định hoặc tại thời điểm khi trẻ biết đi, biết chạy. Ngoài ra, các bệnh tâm lý như hội chứng ngưng thở, ngủ rũ cũng khiến con mắc chứng rối loạn giấc ngủ ở trẻ em. Một số trẻ luôn trong trạng thái mệt mỏi, khó tập trung, ngủ gà ngủ gật, tính tâm trạng bất thường, giảm trí nhớ, rối loạn hoạt động, hành vi… Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh lý này sẽ  gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất lẫn trí tuệ của trẻ.

Giấc ngủ đóng một vai trò quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ. Trong khi ngủ, cơ thể trẻ sẽ vẫn hoạt động mạnh nhằm phát triển trí não, hoàn thiện chức năng của hệ thần kinh trung ương, giúp tinh thần và thể chất được thư giãn,  tăng cường miễn dịch, tăng trưởng chiều cao và cân nặng,...

• Trẻ sơ sinh - 1 tuổi cần ngủ khoảng 14 – 18 tiếng/ ngày, 
• Trẻ từ 1 – 3 tuổi ngủ cần ngủ từ 12 – 14 tiếng/ ngày, 
• Trẻ từ 3 – 6 tuổi ngủ cần ngủ từ 10 – 12 tiếng/ ngày, 
• Trẻ từ 6 – 12 tuổi ngủ cần ngủ từ 10 – 11 tiếng/ ngày,
• Trẻ từ 12 – 18 tuổi ngủ cần ngủ từ 8 – 9 tiếng/ ngày. 

Tuy nhiên, không phải đứa trẻ nào cũng có một giấc ngủ bình thường và rất nhiều trẻ bị rối loạn giấc ngủ. Theo một thống kê cho thấy, có đến 50% bé bị rối loạn giấc ngủ ở trẻ. Giống như người lớn, trẻ em bị rối loạn giấc ngủ cũng được chia làm 2 nhóm gồm:

• Rối loạn giấc ngủ cấp tính: Xảy ra trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần, tối đa 4 tuần;
• Rối loạn giấc ngủ mãn tính: Xảy ra khi trẻ khó ngủ 3 đến 4 ngày một tuần, thường kéo dài > 4 tuần.

Chứng rối loạn giấc ngủ ở trẻ nhỏ nguy hiểm thế nào?

Nếu triệu chứng mất ngủ kéo dài, chất lượng giấc ngủ kém sẽ gây ra hàng loạt các vấn đề sức khỏe ở trẻ như sau:

• Trẻ biếng ăn hoặc thừa cân do rối loạn giấc ngủ;
• Mất ngủ có thể làm tăng cảm giác thèm ăn vào ban đêm và tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa;
• Dễ mắc bệnh tiểu đường do rối loạn chỉ số tim mạch và huyết áp do rối loạn giấc ngủ;
• Khả năng miễn dịch suy giảm, sức đề kháng giảm sút, dễ ốm vặt;
• Chiều cao, cân nặng, đặc biệt là trí não của trẻ chậm phát triển, ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần;
• Trẻ bị ADHD hoặc tự kỷ khi bị rối loạn giấc ngủ có nhiều nguy cơ bị trầm cảm, lo lắng và suy nghĩ tiêu cực.

Vì vậy, ngay khi phát hiện trẻ có những dấu hiệu suy giảm sức khỏe do rối loạn giấc ngủ, cha mẹ nên chủ động đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám và đưa ra lời khuyên điều trị phù hợp.

Nguyên nhân trẻ bị rối loạn giấc ngủ

Rối loạn tâm thần

Áp lực, căng thẳng quá lớn do việc học hành, mâu thuẫn bạn bè hay gia đình,… cũng khiến tâm lý trẻ bất ổn và gây rối loạn giấc ngủ. Trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, trẻ mắc các bệnh tâm thần như rối loạn lo âu, rối loạn lưỡng cực, rối loạn đa nhân cách, trầm cảm cũng có thể dẫn đến giấc ngủ bị xáo trộn, kém chất lượng.

Thiếu một số chất gây rối loạn giấc ngủ

Cơ thể trẻ em đang trong thời kỳ phát triển mạnh mẽ, cần nhiều chất dinh dưỡng để hoàn thiện và duy trì các hoạt động sống. Tuy nhiên, nếu trẻ không được cung cấp đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là các vi chất như canxi, sắt, kẽm, magie, omega-3, đạm… có thể gây rối loạn giấc ngủ do não bộ hoạt động chậm chạp. Khiến trẻ mệt mỏi, luôn trong trạng thái lờ đờ, uể oải, khó ngủ về đêm, ngủ không sâu giấc, suy giảm trí nhớ, khó tập trung vào ban ngày,…

Tác dụng phụ của thuốc

Các loại thuốc như thuốc chống trầm cảm, thuốc chống co giật hoặc thuốc corticosteroid được khuyên dùng có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ ở trẻ nhỏ. Càng lạm dụng chất gây nghiện, mức độ rối loạn giấc ngủ càng cao, lâu dần có thể trở thành căn bệnh mãn tính và khó điều trị, từ đó ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ.

Xem thêm: Đặt lịch cùng Bác sĩ tư vấn tâm lý trẻ em online

Không gian phòng ngủ không được thoải mái

Chất lượng giấc ngủ phụ thuộc phần lớn vào các yếu tố của môi trường xung quanh. Con bạn khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu giấc, thức giấc giữa đêm...thường là do:

• Nhiệt độ quá nóng, quá lạnh hoặc thông gió kém;
• Ngay cả vào ban đêm, ánh sáng quá mạnh;
• Giường cứng, khăn trải giường khó chịu và ngứa ngáy;
• Không gian không yên tĩnh, quá nhiều tiếng ồn;

Rối loạn giấc ngủ thứ cấp

Đây là chứng rối loạn giấc ngủ thường xảy ra ở trẻ mới biết đi và trẻ mẫu giáo. Trẻ thường có biểu hiện thức khuya, khó đi vào giấc ngủ, thậm chí còn chống đối, chống đối việc chuẩn bị đi ngủ. Thông thường, trẻ hay quấy khóc cả đêm và cần bố mẹ ở bên, nếu không trẻ cũng sẽ ngủ nhưng dễ thức dậy vào ban đêm. Lúc này, nếu cha mẹ xuất hiện và lắc bé trong vòng tay, bé sẽ khó đi vào giấc ngủ trở lại.

Cách tốt nhất để khắc phục tình trạng này là để con bạn vượt qua nỗi sợ hãi khi tự ngủ và học cách tự ngủ lại vào ban đêm. Có như vậy giấc ngủ của trẻ mới được ổn định, chất lượng để trẻ có thể phát triển sức khỏe một cách tốt nhất.

Một số lý do khác

Ngoài những nguyên nhân trên, còn có nhiều yếu tố khác có thể gây rối loạn giấc ngủ ở trẻ như:

• Trẻ dùng nhiều thiết bị điện tử ức chế não bộ, rối loạn giấc ngủ
• Thói quen: Trẻ khó đi vào giấc ngủ khi không có đồ vật quen thuộc như gấu bông, bình bú hoặc không có cha mẹ ở bên, sử dụng các thiết bị điện tử quá nhiều…;
• Bệnh tật: Ngoài các bệnh lý trên, trẻ mất ngủ thường do nhiều bệnh lý khác như hen phế quản,hội chứng chân không yên, trào ngược dạ dày thực quản;
• Tiêu thụ các chất kích thích chứa caffein như cà phê, nước tăng lực, socola, nước ngọt, nước ngọt có ga…

Triệu chứng lâm sàng cho biết trẻ nhỏ bị rối loạn giấc ngủ

Trẻ bị rối loạn giấc ngủ biểu hiện theo nhiều kiểu khác nhau như: có cơn ngừng thở ngắn kèm ngáy khi ngủ, các cử động chân tay có tính chu kỳ, giật cơ khi ngủ, cơn hoảng sợ ban đêm, cơn miên hành, mất ngủ. Trong số đó cơn miên hành và cơn hoảng sợ ban đêm là 2 triệu chứng khá phổ biến.

Cơn miên hành

Cơn miên hành là những hành vi mà trẻ thực hiện dường như là có mục đích khi trẻ đột ngột choàng tỉnh dậy sau một giấc ngủ sâu. Khi đó biểu hiện của trẻ bị rối loạn giấc ngủ bằng những động tác đơn giản như ngồi dậy tại giường, một số trẻ khác có những động tác tự động phức tạo như: đi lại, ăn uống mặc quần áo. Cơn miên hành thường xảy ra vào thời điểm 1-2 tiếng sau khi ngủ (vào giai đoạn ngủ sâu của giấc ngủ chậm), trong cơn trẻ mở mắt nhìn nhưng nếu nói với trẻ thì hầu như trẻ không hiểu. Cơn thường kéo dài khoảng dưới 30 phút. Sau cơn trẻ lại ngủ tiếp và sáng hôm sau khi được hỏi, trẻ không còn nhớ gì về cơn đã xảy ra trong đêm.

Chứng miên hành gặp khá phổ biến: khoảng 10 - 15% trẻ em độ tuổi 5 tuổi có cơn miên hành và trẻ trai thường bị nhiều hơn trẻ gái.

Cơn hoảng sợ ban đêm

Cơn hoảng sợ ban đêm thường xảy ra ở trẻ nhỏ từ 1 - 8 tuổi và có thể kèm theo cơn miên hành. Cơn hoảng sợ thường xảy ra vào giai đoạn ngủ sâu của giấc ngủ chậm. Triệu chứng biểu hiện là: la hét khóc lóc sau khi đã ngủ được vài giờ, đột nhiên trẻ ngồi dậy hoặc vùng vẫy. Trẻ biểu lộ sự căng thẳng, bồn chồn, sợ hãi, mắt mở to nhưng dường như vẫn đang thiếp ngủ. Trong một số trường hợp, người mẹ không thể dỗ dành cho trẻ yên hoặc không thể đánh thức con mình hẳn được. Cơn hoảng sợ ban đêm xảy ra và kéo dài 10-15 phút. Sau cơn trẻ sẽ ngủ thiếp đi, và tương tự sáng hôm sau khi tỉnh dậy trẻ không còn nhớ gì về những chuyện đã xảy ra.